PDF download Pdf downloaden PDF download Pdf downloaden

De dood, of die nu verwacht was of onverwachts, is altijd oneerlijk. Het is oneerlijk voor degene die overleden is, en voor degenen die achterblijven. Als je in de rouw bent omdat je een dierbare verloren hebt, dan ga je misschien wel door de moeilijkste tijd heen van je hele leven. Hoewel je je dierbare altijd zult missen, zijn er toch manieren waarop je verder kunt gaan met je leven, waardoor je je dierbare in ere houdt en tegelijkertijd aanwezig kunt zijn in het hier en nu.

Deel 1
Deel 1 van 3:

Het rouwproces verwerken

PDF download Pdf downloaden
  1. Rouw is heel pijnlijk om te ervaren. Maar het is nodig om door die pijn heen te gaan, zodat je kunt gaan helen en verder kunt gaan terwijl je enorm veel verloren hebt. [1] Probeer de neiging te weerstaan om in te storten, verdoofd te zijn of om te doen alsof je dierbare niet overleden is. Ontken niet dat er iets ergs in je leven gebeurd is, en dat je daar pijn door hebt. Rouwen is gezond, het is geen teken van zwakte. [2]
  2. Hoewel iedereen anders met rouw omgaat, zijn er bepaalde stadia die rouwende mensen doorlopen. Niet alle psychologen onderschrijven de theorie van de diverse stadia van het rouwproces, maar recente onderzoeken tonen aan dat deze stadia adequaat weergeven waar de meeste rouwende mensen doorheen gaan. [3] Als je de verschillende rouwstadia kent, dan ben je voorbereid op de sterke emoties die ze oproepen. Het kennen van de rouwstadia neemt je pijn niet weg, maar je bent dan wel beter toegerust om de pijn het hoofd te bieden.
    • Houd er rekening mee dat je de diverse rouwstadia misschien niet in dezelfde volgorde doorloopt. Soms herhaalt iemand een stadium, blijft lang in een ander stadium, ervaart diverse stadia tegelijkertijd, of gaan in een hele andere volgorde door de diverse stadia. Sommige mensen zijn in staat om na het verlies van een dierbare heel snel weer verder te gaan met hun leven, zonder deze stadia te doorlopen. [4] Bedenk dat iedereen weer anders het rouwproces verwerkt. Maar als je de diverse stadia van het rouwproces kent, dan kan het je helpen om te begrijpen waar je doorheen gaat. [5]
  3. Direct na het overlijden van je dierbare voel je je misschien verdoofd. Je bent dan misschien niet in staat om te geloven dat je dierbare echt weg is. [6] Deze gevoelens komen vaak voor bij mensen die onverwachts een dierbare verloren hebben. [7] Omdat je het niet gelooft ben je misschien niet in staat om te huilen of om veel emoties te tonen. Dit betekent niet dat het je niet uitmaakt: het is juist een teken dat het je zeer veel kan schelen. De ontkenning helpt je om door de eerste dagen van je rouw heen te komen, want dan kun je de begrafenis of crematie regelen, andere dierbaren contacteren, of de financiële afwikkeling regelen. [8] De rouwdienst, begrafenis of crematie zorgen er vaak voor dat het overlijden echt wordt. [9]
    • Als je je al lang op de dood van je dierbare hebt kunnen voorbereiden, dan zul je misschien niet de ontkenning of het ongeloof ervaren. Bijvoorbeeld, als je dierbare lang terminaal ziek geweest is, dan heb je je ongeloof misschien al verwerkt voordat hij of zij overlijdt. [10]
  4. Als het besef van de dood eenmaal tot je doorgedrongen is, dan zul je je misschien boos gaan voelen. Je boosheid kan zich op allerlei mensen richten: op jezelf, je familie, je vrienden en vriendinnen, op mensen die nooit iemand verloren hebben, op de artsen, de begrafenisondernemer, of zelfs op je dierbare die overleden is. [11] Voel je niet schuldig over deze boosheid. Het is normaal en gezond.
  5. Als je net een dierbare verloren hebt, dan fantaseer je misschien over alle dingen die je had kunnen doen om de dood te voorkomen. [12] Je voelt misschien berouw en je probeert misschien van alles zodat je ervoor kunt zorgen dat je geliefde weer terugkomt. Als je merkt dat je dit soort gedachten hebt, "Als ik dingen maar anders aangepakt had," of "Ik zweer dat ik een beter mens zal zijn als mijn dierbare weer terug komt," dan zit je waarschijnlijk in deze fase. Vergeet niet te bedenken dat het overlijden van je dierbare geen karmische straf is die voor jou bestemd is: de pijn die je voelt is geen straf die jij zou verdienen. De dood kan volstrekt willekeurig, onverwacht en onlogisch zijn.
  6. Dit stadium is misschien wel de langste van alle stadia in het rouwproces. Deze fase kan gepaard gaan met fysieke symptomen zoals verminderde eetlust, slapeloosheid, en huilbuien. Misschien krijg je de behoefte om je af te zonderen van anderen, zodat je kunt rouwen en verdrietig kunt zijn. [13] Verdriet en depressieve gevoelens zijn heel normaal, maar als je merkt dat je jezelf schade toebrengt, op wat voor manier dan ook, of dat je merkt dat je niet meer normaal kunt functioneren, ga dan naar je huisarts of therapeut. [14]
  7. Dit is meestal de laatste stap van het rouwproces, en het betekent dat je hebt geleerd hoe je zonder je dierbare kunt leven. Hoewel je altijd nog het verlies zult voelen, ben je nu wel weer in staat om je weer "normaal" te voelen zonder dat je dierbare bij je is. Sommige mensen voelen zich schuldig als ze weer een normaal leven gaan leiden na het overlijden van een dierbare, en ze denken dan dat verder leven zonder de dierbare een vorm van verraad is. [15] Maar bedenk dat je dierbare nooit zou willen dat je de rest van je leven gedeprimeerd zou zijn. Het is belangrijk dat je je leven leidt op een manier waarbij je de herinneringen en mooie dingen die je dierbare je gaf toen hij of zij nog leefde, er kunt laten zijn.
  8. Een groot deel van het rouwproces vindt plaats in de loop van een jaar. Maar je kunt jaren na het overlijden op onverwachte momenten ineens overvallen worden door verdriet: tijdens een vakantie, verjaardagen, of op een moeilijke dag. [16] Houd er rekening mee dat het rouwproces niet volgens een schema verloopt. Iedereen verwerkt rouw op zijn of haar eigen unieke manier, en je zal misschien wel de rest van je leven het gemis van je dierbare voelen.
    • Hoewel het normaal is om nog jaren na het verlies van een dierbare last te hebben van gevoelens van treurnis en verdriet, toch zouden deze gevoelens je er niet van moeten weerhouden om een normaal leven te leiden. Als je merkt dat je niet kunt functioneren vanwege je pijn en verdriet - zelfs jaren na het verlies - dan is het raadzaam om in rouwtherapie te gaan, of om voor andere therapie naar een psycholoog of therapeut te gaan. De verdrietige gevoelens en het gemis zullen misschien de rest van je leven blijven, maar het is niet de bedoeling dat ze leidend blijven in je leven. [17]
  9. Een aantal stadia van het rouwverwerkingsproces zorgen ervoor dat je je snel geïsoleerd en alleen voelt. Hoewel je het leeuwendeel van je verdriet over het verlies alleen zult doormaken, je kunt toch troost vinden in het gezelschap van andere mensen die jouw dierbare ook ontzettend missen. Deel je pijnlijke emoties met de mensen om je heen die je steunen, en deel vooral ook de mooie herinneringen van je dierbare die er nu niet meer is. Zij zullen je verdriet op een manier begrijpen die voor buitenstaanders onmogelijk is. Als jullie je verdriet met elkaar delen dan is het makkelijker om ook weer verder te gaan.
  10. De mensen die ook in de rouw zijn kunnen je helpen om je verdriet op te vangen en om je verdriet te delen met hem. Maar de mensen in je leven die zelf niet in de rouw zijn kunnen je helpen om je leven weer op orde te krijgen. Aarzel niet om steun te vragen aan mensen binnen je netwerk als je hulp nodig hebt om voor je kinderen te zorgen, om het huishouden te doen, of voor afleiding. [18]
    • Voel je vrij om duidelijk aan te geven wat je nodig hebt en vraagt. Als je geen eten meer in de koelkast hebt, vraag dan aan een vriend of vriendin of hij of zij wat afhaal eten voor je meeneemt. Als je de energie niet hebt om je kinderen naar school te brengen, vraag dan een buurman of buurvrouw om dat voor je te doen. Je zal versteld staan hoeveel mensen je willen helpen.
    • Schaam je niet voor je verdriet. Misschien huil je op onverwachte momenten, of vertel je steeds dezelfde verhalen, of je wordt boos in het bijzijn van anderen. Schaam je niet voor dit soort gedrag: het hoort bij het rouwproces, en de mensen om je heen zullen het begrijpen. [19]
  11. Hoewel de meeste mensen het rouwverwerkingsproces alleen doorlopen, en met behulp van vrienden en familie, is er ongeveer 15 - 20% van alle mensen in de rouw dat extra hulp nodig heeft. Als je je geïsoleerd voelt, als je ver weg van je vrienden en familie woont, of als je het moeilijk vindt om te functioneren, dan heb je waarschijnlijk professionele ondersteuning nodig. [20] Vraag je huisarts om een doorverwijzing naar een rouwtherapeut, een netwerkgroep voor rouwende mensen, of een andere therapeut of psycholoog die je kan helpen met je rouwverwerkingsproces.
    • Als je religieus of spiritueel ingesteld bent, dan kun je overwegen om een religieuze instantie te contacteren zodat die jou bij kan staan. De meeste spirituele of religieuze geestelijk begeleiders hebben ervaring met het begeleiden van mensen die een dierbare verloren hebben, en je kunt je getroost voelen door hun wijsheid.
    Advertentie
Deel 2
Deel 2 van 3:

Het leven oppakken zonder je dierbare

PDF download Pdf downloaden
  1. In de dagen en weken volgend op het overlijden van je dierbare zul je misschien niet toekomen aan je vaste routine wat betreft je fysieke verzorging. Misschien heb je moeite met eten, slapen en genoeg lichaamsbeweging nemen. Na een tijdje echter is het belangrijk dat je je gezonde gewoontes weer oppakt, zodat je je leven weer op de rails krijgt.
  2. Zelfs als je geen honger hebt, probeer dan toch gezonde maaltijden op gezette tijden te nuttigen. [21] Na een traumatische ervaring kun je door het eten van een voedzame maaltijd op gezette tijden merken dat je stemming verbetert, en dat je een beetje het gevoel krijgt dat alles weer normaal is.
    • Weersta de verleiding om jezelf te verdoven met alcohol of drugs. Hoewel dit je tijdelijk een beter gevoel kan geven, staan ze je juist in de weg om op de lange termijn te herstellen van je verlies. Door gezonde gewoontes te cultiveren zal je beter in staat zijn om verder met je leven te gaan. [22]
  3. Sporten of wandelen kan een aangename afleiding zijn van het verdriet. Door iets lichamelijks te doen krijgt je geest even de rust die het zo hard nodig heeft - zelfs al is het maar voor een paar minuten. [23] Door te sporten blijft je stemming ook positiever, vooral als je op een zonnige dag buiten sport. [24]
  4. Hoewel je misschien niet goed kunt slapen als je om iemand in de rouw bent, zijn er toch een aantal dingen die je kunt doen om ervoor te zorgen dat je een goede nachtrust krijgt, en om weer een gezond slaappatroon te krijgen. [25]
    • Probeer te slapen in een koele, donkere kamer.
    • Kijk niet meer naar een scherm een half uur voordat je naar bed gaat.
    • Zorg dat je een prettige vaste gewoonte hebt voor het naar bed gaan, zoals een boek lezen of naar rustige muziek luisteren voor het slapen gaan.
    • Drink ‘s avonds geen koffie of alcohol.
    • Als je dierbare altijd bij je in bed sliep, dan kun je overwegen om een tijdje aan zijn of haar kant van het bed te gaan slapen. Je kunt je dan verbonden met hem of haar voelen, en je schrikt er dan minder van dat je alleen wakker wordt en dat er niemand naast je ligt. [26]
  5. Als je merkt dat je door je oude gewoontes moeilijk verder kunt gaan met je leven, probeer dan een tijdlang een aantal andere gewoontes te ontwikkelen. Dit betekent niet dat je je dierbare daardoor in de steek laat. Integendeel, het betekent juist dat je je aan het voorbereiden bent op je toekomst. [27]
    • Als je het gevoel hebt dat je niet verder kunt gaan met je leven omdat alles in je huis je herinnert aan je dierbare, dan kun je ook je huis anders inrichten.
    • Als je altijd een bepaald televisieprogramma keek met je dierbare, probeer dan iemand te vinden met wie je dat programma kunt kijken.
    • Als een bepaalde straat of stuk van een straat je op een pijnlijke manier steeds aan je dierbare herinnert, neem dan een andere route.
    • Bedenk dat je je oude gewoontes altijd weer op kunt pakken als je verdriet minder geworden is. Het is niet zo dat je je dierbare wilt vergeten. Je staat jezelf alleen maar toe om verder te gaan met je leven. Hierdoor zal je op termijn blij worden als je aan hem of haar denkt, in plaats van alleen maar verdriet te blijven voelen.
  6. Probeer om na de eerste schok van het verlies en de pijn weer de dingen te doen die je altijd fijn vond. Die dingen zorgen voor afleiding en zorgen ervoor dat alles weer "normaal" wordt, alleen dan op een nieuwe manier. Doe vooral dingen met vrienden en met mensen bij wie je je prettig voelt.
  7. Na een periode van rouw wordt het misschien tijd om weer aan het werk te gaan. Misschien wil je weer werken omdat je je werk leuk vindt, of misschien moet je weer gaan werken omdat je het geld nodig hebt. Hoewel het werken in het begin misschien moeilijk is, zal je door je werk ook weer meer aan de toekomst gaan denken, in plaats van aan het verleden.
    • Vraag of je kunt beginnen met een verkorte werktijd of met een inperking van taken. Misschien kun je niet meteen al je dagen weer werken of al je werk weer doen. Misschien kun je tijdelijk minder uren werken of wat minder taken uitvoeren. Praat met je baas over de mogelijkheden en tegemoetkomingen die hij of zij je kan bieden. [28]
    • Communiceer op je werk wat je behoeften zijn. Als je niet over je dierbare op je werk wilt praten, vraag dan aan je collega’s of ze het er niet over willen hebben. Als je wel graag op je werk over je dierbare wilt praten, dan kan een rouwtherapeut misschien aan je collega’s uitleggen wat een goede manier is om het over dit delicate onderwerp te hebben. [29]
  8. Misschien wil je na het verlies van je dierbare je huis verkopen, of verhuizen naar een andere stad. Maar dit soort beslissingen moet je niet te licht opvatten, vooral niet als je emotioneel niet stabiel bent. Neem de tijd om de consequenties van een grote beslissing te overzien, nog voordat je een grote beslissing neemt. Je kunt je voorgenomen beslissingen ook met je therapeut bespreken.
  9. Als er een plek is waar je altijd al naartoe gewild hebt, of als er een hobby is die je altijd al uit wilde proberen, dan is dit het moment misschien wel om nieuwe dingen te proberen. De pijn die je voelt zal niet weggaan door nieuwe ervaringen op te doen, maar je kunt er wel nieuwe mensen door leren kennen, en je kunt wel nieuwe manieren ontdekken waardoor je je gelukkig kan voelen. [30] Je kunt ook overwegen om nieuwe activiteiten te ondernemen met andere mensen die in de rouw zijn, zodat jullie samen het gevoel kunnen krijgen dat jullie verder met jullie leven gaan.
  10. Na het verlies van een dierbare merk je misschien dat je snel afgeleid bent, dat je fouten op je werk maakt, of dat je het huishouden niet goed op orde hebt. Vergeef jezelf als je fouten maakt in deze periode. Het is normaal en begrijpelijk. Je kunt immers niet doen alsof er niets gebeurd is, en het kan na het verlies van een dierbare een hele tijd duren om je weer normaal te voelen. Geef jezelf die tijd om te herstellen. [31]
  11. Zelfs nadat je je leven na het grote verlies weer op hebt gebouwd kan het verdriet op onverwachte momenten weer terugkomen. [32] Je kunt je verdriet voorstellen als een grote golf die soms aanzwelt, en zich dan weer terugtrekt. [33] Sta dit gevoel toe als je merkt dat het opkomt, en vraag je vrienden en vriendinnen om steun als je dat nodig hebt.
    Advertentie
Deel 3
Deel 3 van 3:

De herinnering aan je dierbare levend en mooi houden

PDF download Pdf downloaden
  1. Een rouwverwerkingsproces houdt niet alleen in dat je de mooie herinnering aan je dierbare in ere houdt, maar ook dat degene die achtergebleven is leert accepteren dat er sprake is van een groot verlies. De meeste rouwrituelen vinden plaats tijdens een begrafenis, crematie of een herdenkingsdienst. Bijvoorbeeld, het dragen van een bepaalde kleur, of het opzeggen van bepaalde gebeden kan een groep mensen helpen om hun rouw samen te doorleven. Uit wat voor cultuur jij of je dierbare ook komt, een rouwritueel kan een begin zijn van het helingsproces.
  2. Onderzoeken tonen aan dat een rouwritueel mensen kan helpen om door te gaan met hun leven, vooral als dat ritueel na de begrafenis of crematie een tijdlang uitgevoerd wordt. [34] Deze rituelen zijn persoonlijk voor degene die rouwt en zijn of haar dierbare, en helpen om de overleden persoon te eren en om tegelijkertijd het verdriet en het verlies te verwerken. [35] Je kunt bij een persoonlijk rouwritueel bijvooorbeeld denken aan:
    • Elke keer als je je verdrietig bent kun je een object aanraken dat van je dierbare was.
    • Elke week op het lievelingsbankje van je dierbare gaan zitten.
    • Naar de lievelingsmuziek van je dierbare luisteren als je een maaltijd bereidt.
    • Je dierbare elke avond voordat je gaat slapen welterusten wensen.
  3. Naarmate je verder met je leven gaat merk je misschien dat je aan je dierbare kunt denken en daar blijdschap bij voelt, in plaats van verdriet of pijn. Koester je gevoelens van geluk en blijdschap, en denk aan alle mooie dingen die jouw geliefde aan je gegeven heeft. Misschien zijn er manieren waarop je de herinnering aan het leven van je dierbare in ere kunt houden, zodat je herinneringen aan je dierbare je blij maken in plaats van alleen maar verdrietig. Je hebt dan altijd de beschikking over die herinneringen, en je kunt die dan wellicht ook delen met anderen.
  4. Praat met vrienden en familie over de mooie ervaringen die ze met je dierbare gehad hebben. Waren en bepaalde grappen of verhalen die je dierbare graag vertelde? Zijn er foto’s waar je dierbare lachend op staat? Verzamel foto’s, briefjes, plaatjes, ansichtkaarten en opmerkingen en plak die in een herdenkingsalbum. Op de dagen waarop je je erg verdrietig voelt kun je het herdenkingsalbum lezen en denken aan het geluk dat jouw dierbare in je leven bracht.
  5. Je kunt bijvoorbeeld een foto van jezelf met je dierbare aan de muur hangen, of een fotoalbum maken. Bedenk dat het overlijden van je geliefde niet het enige belangrijke moment in zijn of haar leven was. De tijd die jullie samen doorbrachten is veel belangrijker.
  6. Het is niet perse nodig om een een fysiek object te hebben waardoor je aan een bepaalde ervaring met je dierbare denkt. Je kunt ook afspreken met de mensen die van jouw dierbare hielden, en herinneringen ophalen en delen met elkaar. Denk aan de mooie tijden, het gelach en de wijsheid die je dierbare in jullie leven bracht.
  7. Als je merkt dat je aan je dierbare denkt, schrijf je gedachten en herinneringen dan op in een dagboek. Misschien herinner je je dan een mooie ervaring waar je al een lange tijd niet aan gedacht had. Of misschien herinner je je een moment waarop je boos op je dierbare was, en voel je de behoefte om die boosheid alsnog te verwerken. Druk gevoelens die je hebt ten aanzien van je dierbare niet weg: omarm deze herinneringen omdat ze deel van je leven en je toekomst uitmaken.
    • Als de gedachte aan het bijhouden van een dagboek je teveel wordt, maak dan een schema. Bijvoorbeeld, schrijf elke dag 10 minuten, en maak gebruik van aanwijzingen om je gedachten te ordenen, of begin met het maken van lijstjes in plaats van hele zinnen.
  8. Het belangrijkste is dat je weer verder met je leven gaat, en dat je weer geluk gaat ervaren. Je dierbare zou niet willen dat je in wanhoop zou blijven steken. Rouw, ga verder, en leidt je leven. Het is mogelijk om een mooie en gelukkige toekomst te hebben, en om de herinneringen aan je dierbare met je mee te nemen.
    Advertentie

Tips

  • Als je de dood van een dierbare loslaat dan betekent dat niet dat je diegene in de steek laat. Het betekent juist dat je je meer richt op het leven dat hij of zij geleid heeft, in plaats van je alleen maar op het afscheid te richten.
  • Zelfs als je denkt dat je de dood van je dierbare geaccepteerd hebt, dan kun je toch vaak merken dat er sprake is van een terugval, op onverwachte en verrassende momenten. Dit hoort bij het rouwverwerkingsproces.
  • Vraag hulp aan vrienden, familie, de kerk of spirituele gemeenschap waar je deel van uitmaakt, of aan je therapeut, als je het erg moeilijk hebt.
  • Geef jezelf altijd de tijd om te rouwen om je dierbare.
Advertentie

Waarschuwingen

  • Als je steeds gedachten blijft houden aan het toebrengen van schade aan jezelf of anderen, bel dan 112 of je huisarts. Het is normaal om verdrietig te zijn tijdens een rouwproces, maar als er sprake is van suïcidale of gewelddadige gedachten dan is het nodig dat er onmiddellijk medische hulp geboden wordt.
Advertentie
  1. http://jama.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=205661
  2. http://psychcentral.com/lib/the-5-stages-of-loss-and-grief/
  3. http://www.webmd.com/mental-health/mental-health-coping-with-grief
  4. http://www.webmd.com/mental-health/mental-health-coping-with-grief
  5. http://www.twu.edu/downloads/counseling/E-14_Grief_and_Loss.pdf
  6. http://www.twu.edu/downloads/counseling/E-14_Grief_and_Loss.pdf
  7. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/end-of-life/in-depth/grief/art-20045340
  8. http://www.twu.edu/downloads/counseling/E-14_Grief_and_Loss.pdf
  9. http://www.rcpsych.ac.uk/healthadvice/problemsdisorders/bereavement.aspx
  10. http://www.rcpsych.ac.uk/healthadvice/problemsdisorders/bereavement.aspx
  11. http://www.rcpsych.ac.uk/healthadvice/problemsdisorders/bereavement.aspx
  12. http://kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/someone_died.html#
  13. http://kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/someone_died.html#
  14. http://kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/someone_died.html#
  15. http://www.apa.org/monitor/2011/12/exercise.aspx
  16. http://kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/someone_died.html#
  17. http://www.griefhealingblog.com/2010/11/tips-for-coping-with-sleeplessness-in.html
  18. http://www.everydayhealth.com/news/when-grieving-lingers/
  19. http://americanhospice.org/the-bereaved-employee-returning-to-work/
  20. http://americanhospice.org/the-bereaved-employee-returning-to-work/
  21. http://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304610404579402940770172268
  22. http://www.huntsvillehospital.org/images/PDFs/UnderstandingGrief.pdf
  23. http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/end-of-life/in-depth/grief/art-20045340?pg=2
  24. http://kidshealth.org/teen/your_mind/emotions/someone_died.html#
  25. http://www.theatlantic.com/health/archive/2014/03/in-grief-try-personal-rituals/284397/
  26. http://www.hbs.edu/faculty/Publication%20Files/norton%20gino%202014_e44eb177-f8f4-4f0d-a458-625c1268b391.pdf

Over dit artikel

Deze pagina is 4.194 keer bekeken.

Was dit artikel nuttig?

Advertentie