Heb ik een relatie met een narcist?

Je hebt het woord “narcist” waarschijnlijk wel gehoord om iemand mee te beschrijven die een beetje arrogant en vol van zichzelf was (zoals iemand die heel veel selfies maakt en het grootste deel van de dag niet van sociale media los lijkt te kunnen komen). Maar dit is niet de echte definitie; het etiket “narcist” is alleen van toepassing op mensen bij wie officieel een narcistische persoonlijkheidsstoornis (afgekort tot NPD) is vastgesteld.

Wat is een NPD?

Een NPD is een persoonlijkheidsstoornis die officieel erkend wordt door het diagnostisch en statistisch handboek van psychiatrische aandoeningen (DSM-5), een medische tekst die gepubliceerd is door de Amerikaanse psychiatrische vereniging. Volgens bevoegde psychiaters, wordt een NPD gekenmerkt door negen criteria; om de diagnose te kunnen stellen moet iemand aan minstens vijf van de volgende criteria voldoen:

• Hij/zij heeft vindt zichzelf overmatig belangrijk.
• Hij/zij is voortdurend bevangen door fantasieën over eindeloos veel macht, schoonheid, succes of het perfect soort liefde.
• Hij/zij ziet zichzelf als uniek en speciaal. Alleen mensen die net zo “uniek” en “speciaal” zijn, zijn zijn/haar tijd waard.
• Hij/zij heeft heel veel lof en bewondering nodig.
• De persoon heeft het idee dat hij/zij het verdient door anderen op een speciale manier behandeld te worden.
• De persoon vindt het geen probleem om anderen te manipuleren om zijn/haar eigen doelen te bereiken.
• Hij/zij heeft geen inlevingsvermogen en kan andere mensen niet begrijpen.
• Hij/zij is vaak jaloers op andere mensen vaak of verdenkt andere mensen ervan dat zij jaloers op hem/haar zijn.
• Hij/zij gaat door het leven met een arrogante houding of gemene vormen van gedrag.

Belangrijke feiten over het hebben van een NPD

• Alleen een bevoegd psychiater kan officieel de diagnose stellen van iemand met een NPD. Mentale aandoeningen (zoals persoonlijkheidsstoornissen) zijn extreem genuanceerd en vertonen vaak een overlap met andere diagnoses, dus het is nooit een goed idee om je partner “officieel” een etiket op te plakken.
• Iemand met een NPD zal je niet altijd mishandelen. Mensen met een NPD hebben zeker vaak de neiging anderen lichamelijk en emotioneel te mishandelen, maar de mishandeling wordt niet veroorzaakt door hun geestelijke aandoening. Soms komt mishandeling voort uit een gevoel er recht op te hebben en een hunkering naar macht en controle; het hangt niet samen met een specifieke diagnose.
• Een NPD kan worden bestreden met een langdurige behandeling die bestaat uit onder andere therapie en medicatie. Na verloop van tijd kan iemand met een NPD geleidelijk aan leren op een positievere manier tegen zichzelf aan te kijken en gezondere relaties op te bouwen met de mensen in zijn/haar leven.
• Vaak zal iemand met een NPD niet weten dat hij of zij een NPD heeft, en ook geen therapie willen, omdat de persoon zelf niet voelt dat hij of zij een probleem heeft. Als dat bij jouw partner het geval is, kun je zelf wel verdergaan en door middel van therapie of een andere vorm van behandeling leren je eigen grenzen te bepalen zodat je niet in gevaar komt.