Prozac (of fluoxetine) is een antidepressivum, een bepaald type selectieve serotonine heropnameremmers (SSRI's). Dit type medicijnen behoort tot de meest voorgeschreven antidepressiva. [1] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron Prozac kan worden voorgeschreven voor de behandeling van verschillende aandoeningen, zoals depressie, paniekaanvallen, obsessief-compulsieve stoornissen, boulimia nervosa en premenstruele dysfore stoornis (PMDD). [2] X Bron Het wordt meestal voorgeschreven bij de behandeling van depressie. Omdat Prozac je hersenenchemie beïnvloedt, mag het nooit worden stopgezet zonder overleg met je arts. Stopzetting van voorschriftmedicatie dient plaats te vinden onder toezicht van een arts. Als je arts wel aanraadt te stoppen met Prozac, volg dan diens aanwijzingen op en lees de onderstaande stappen. Hoe lang het duurt om volledig te stoppen met het nemen van Prozac kan afhangen van hoe lang je de medicatie hebt gebruikt, de dosering die is voorgeschreven, de aandoening waar je voor wordt behandeld en andere medicijnen die je wellicht neemt.
Stappen
-
Leer de werking van Prozac. Prozac werkt door het remmen van het opnieuw opnemen (of de 'reuptake') door de receptoren in je hersenen van de neurotransmitter serotonine. Serotonine is een natuurlijk voorkomende chemische 'boodschapper' (neurotransmitter) die helpt bij het in evenwicht houden van je stemming. Onderzoek suggereert dat een tekort aan serotonine een bijdragende factor kan zijn bij een klinische depressie. [3] X Bron Prozac zorgt ervoor dat je receptoren een teveel aan serotonine niet opnemen, waardoor er meer van beschikbaar blijft in je lichaam. [4] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron
- Prozac is een SSRI omdat het 'selectief' is. Het lijkt te werken op serotonine, en niet op een van de andere neurotransmitters die ook gedeeltelijk verantwoordelijk zijn voor je stemming. [5] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron
-
Houd rekening met bijwerkingen. Prozac kan enkele bijwerkingen veroorzaken. Veel van deze zullen mild zijn of weer weggaan na vier of vijf weken. Overleg met je huisarts als je ernstige bijwerkingen of klachten hebt, of als ze niet verdwijnen. Mogelijke bijwerkingen zijn: [6] X Bron
- Nervositeit
- Misselijkheid
- Droge mond
- Keelpijn
- Slaperigheid
- Zwakte
- Oncontroleerbare schudden
- Verlies van eetlust
- Gewichtsverlies
- Veranderingen in libido of functioneren
- Overmatig zweten
-
Herken ernstige bijwerkingen. In sommige gevallen kan Prozac bijwerkingen veroorzaken waarbij onmiddellijke medische aandacht vereist is. Prozac staat erom bekend dat het suïcidale gedachten kan doen toenemen, vooral bij mensen onder de 24 jaar. Als je dergelijke gedachten hebt aan zelfdoding of plannen overweegt om jezelf schade toe te brengen of te doden, zoek dan onmiddellijk medische hulp. [7] X Bron Bel onmiddellijk met je arts als je een van de volgende symptomen ervaart:
- Nieuwe depressie of een verergering van de huidige depressie
- Extreme gevoelens van bezorgdheid, agitatie of paniek
- Agressief gedrag of prikkelbaarheid
- Handelen zonder na te denken
- Ernstige rusteloosheid
- Gevoelens van waanzinnige, abnormale opwinding
-
Vraag je af of Prozac de oorzaak is van je klachten. Prozac is over het algemeen een effectief antidepressivum voor de meeste mensen. Het werkt echter mogelijk niet met de hersenen of neurochemie van iedereen. Als je een van de volgende klachten ervaart na het nemen van Prozac, overleg dan met je arts. Dit kunnen aanwijzingen zijn dat je depressie of stoornis niet adequaat wordt gereguleerd door de medicatie. [8] X Bron www.nimh.nih.gov/health/publications/depression/index.shtml?ct=399994 [9] X Bron
- Je ondervindt ernstige of voortdurende bijwerkingen (zoals hierboven genoemd)
- Je blijft een verlies van interesse ervaren in aangename activiteiten of hobby's
- Je vermoeidheid verbetert niet
- Je slaap wordt verstoord (slapeloosheid, overmatig slapen)
- Je blijft moeite hebben met concentreren
- Je eetlust verandert
- Je hebt last van fysieke pijn en klachten
-
Begrijp de gevaren van het stoppen met de antidepressiva. Omdat antidepressiva je hersenenchemie verandert, kan stoppen zonder medische begeleiding leiden tot ernstige klachten. [10] X Betrouwbare bron Harvard Medical School Ga naar de bron [11] X Betrouwbare bron American Academy of Family Physicians Ga naar de bron
- Langer werkende medicijnen, zoals Prozac, geven meestal minder bijwerkingen bij stopzetting. Je kan echter nog steeds last krijgen van bijwerkingen, zoals:
- Misselijkheid, braken, diarree of kramp
- Slaapklachten, zoals slapeloosheid of nachtmerries
- Evenwichtsstoornissen, zoals duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd
- Sensorische of bewegingsklachten, zoals gevoelloosheid, tintelingen, trillingen en gebrek aan fysieke coördinatie
- Gevoelens van angst, prikkelbaarheid en agitatie
- Het nemen van antidepressiva dient langzaam te worden afgebouwd over een bepaalde periode, door het geleidelijk verminderen van de dosis. Dit staat ook wel bekend als 'tapering'. Tapering kan weken of maanden duren, afhankelijk van het antidepressivum, hoe lang je het middel al hebt gebruikt en welke klachten je hebt. Je arts zal de beste manier bepalen voor je om je doses Prozac geleidelijk te verminderen. [12] X Bron www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/how-to-taper-off-your-antidepressent
- Een terugval van depressieve symptomen kan optreden zodra je bent gestopt met het nemen van Prozac. Om het onderscheid te kunnen maken tussen de klachten die je kunt krijgen door het stoppen met de medicatie en een terugval, moet je terugdenken aan wanneer je klachten zijn begonnen, hoe lang ze duren en om wat voor soort klachten het gaat.
- Ontwenningsklachten ontwikkelen zich meestal snel. Zij zullen meestal na één tot twee weken verbeteren. Ze gaan vaak gepaard met meer lichamelijke klachten, zoals misselijkheid of pijn en ongemak.
- Terugvalklachten ontwikkelen zich geleidelijk na twee tot drie weken. Ze verergeren meestal in de loop van twee tot vier weken. Als elke klacht meer dan een maand aanhoudt, raadpleeg dan je arts.
Advertentie - Langer werkende medicijnen, zoals Prozac, geven meestal minder bijwerkingen bij stopzetting. Je kan echter nog steeds last krijgen van bijwerkingen, zoals:
-
Vraag je arts waarom je Prozac moet nemen. Omdat Prozac kan worden voorgeschreven voor verscheidene aandoeningen, moet je aan je arts vragen waarom die je Prozac heeft voorgeschreven. [13] X Bron Hij/zij kan je mogelijk andere medicatie aanbevelen voor je toestand.
- In sommige gevallen kan je arts aanbevelen dat je stopt met Prozac als hij/zij denkt dat je niet langer het risico loopt op (of geen last meer hebt van) een chronische of terugkerende depressie. Als je arts je dit aanraadt, dan zal dit zich meestal voordoen nadat je de medicatie ten minste zes tot 12 maanden hebt genomen. [14] X Bron
-
Bespreek met je arts waarom je wilt stoppen met het nemen van Prozac. Informeer je arts over eventuele ernstige, aanhoudende bijwerkingen van Prozac. Als je Prozac voor langer dan acht weken hebt genomen en niet het gevoel hebt dat het helpt met je aandoening, leg dan uit welke klachten je blijft ervaren. Deze informatie zal je arts helpen bij het nemen van een weloverwogen beslissing en of de tijd rijp is om te stoppen met het nemen van Prozac.
-
Vraag je arts om het proces van het afbouwen van het medicijn met je te bespreken. Het is van cruciaal belang om de aanbevelingen van je arts precies te begrijpen en op te volgen. Afhankelijk van hoe lang je Prozac en de dosering hebt genomen, kan je arts er wel of niet voor kiezen om je medicatie geleidelijk af te bouwen. Volg de instructies van je arts naar de letter op, om ernstige bijwerkingen te voorkomen.
- Prozac kent meestal minder ontwenningsverschijnselen, omdat het een langere 'halfwaardetijd' heeft. De halfwaardetijd is de tijd die je lichaam nodig heeft om de concentratie van het geneesmiddel in je bloed te halveren. [15] X Bron Een langere halfwaardetijd zoals die van Prozac, betekent dat het middel langer in je lichaam blijft. Dit betekent dat de concentratie van het middel in je lichaam niet plotseling zal afnemen, wat tot minder ontwenningsverschijnselen kan leiden.
- Als je Prozac slechts kort hebt genomen, bijvoorbeeld zes tot 12 weken, of een kleine dosis neemt (bijvoorbeeld 20 mg per dag), dan kan het zijn dat je arts het geleidelijk afbouwen van je dosis niet aanraadt.
- Houd een schema bij voor het afbouwen. Noteer de datum en de dosering die je elke dag hebt genomen. Hierdoor weet je zeker dat je de aanwijzingen van je arts hebt opgevolgd.
-
Documenteer eventuele ontwenningsverschijnselen. Zelfs als je Prozac geleidelijk afbouwt, is het nog steeds mogelijk om ontwenningsverschijnselen te ervaren, zoals die welke elders in dit artikel worden vermeld. Overleg met je arts als je eventuele ontwenningsverschijnselen of andere ongebruikelijke klachten ervaart.
- Vergeet niet dat je depressie opnieuw kan optreden door het stoppen met je medicatie. Houd je arts op de hoogte over hoe je je voelt. Als je je zorgen maakt over een terugval, raadpleeg je arts dan voor advies.
- Houd je arts op de hoogte van de voortgang, of je nu wel of geen ontwenningsverschijnselen ervaart. Je arts zal je minstens een paar maanden blijven monitoren na het stoppen.
-
Neem nieuwe voorgeschreven medicatie op de juiste manier. Je arts kan een ander middel voorschrijven voor je depressie of stoornis. Zorg dat je de aanwijzingen van je arts met betrekking tot het nemen van de medicatie opvolgt. [16] X Bron
- De aanbevelingen van je arts houden rekening met je eigen voorkeuren, eerdere reactie op medicatie, doeltreffendheid, veiligheid en verdraagbaarheid, kosten, bijwerkingen en wisselwerking met andere medicijnen die je neemt.
- Als Prozac onvoldoende controle geeft over je depressie, dan kan je arts een medicijn in dezelfde klasse SSRI's aanbevelen, zoals Zoloft (sertraline), Paxil (paroxetine), Celexa (citalopram) of Lexapro (escitalopram).
- Andere klassen medicatie die de arts kan proberen als je last hebt van bijwerkingen of wanneer je depressie onvoldoende wordt behandeld, omvatten:
- Serotonine-en-noradrenaline-heropnameremmers (SNRI's), zoals Effexor (venlafaxine)
- Tricyclische antidepressiva (TCA's), zoals Elavil (amitriptyline)
- Aminoketone antidepressiva, zoals Wellbutrin (bupropion)
-
Overweeg psychotherapie. Verschillende studies tonen aan dat mensen die onder behandeling zijn van een therapeut tijdens het stopzetten van hun antidepressiva, minder snel last zullen hebben van een terugval in depressie. [17] X Betrouwbare bron Harvard Medical School Ga naar de bron Therapie kan je leren omgaan met ongezonde gedachten en gedrag. Het geeft je hulpmiddelen voor het beheer van je stress, angst en reacties op het leven. Er zijn veel verschillende soorten therapieën en behandelplannen die zullen afhangen van je individuele situatie. Je arts kan je doorverwijzen naar een therapeut in je omgeving. [18] X Bron www.nimh.nih.gov/health/topics/psychotherapies/index.shtml [19] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron
- Cognitieve gedragstherapie (CBT) heeft een sterke reputatie wat betreft het effectief behandelen van depressie. Het doel is je te helpen positiever te denken en negatieve gedachten en gedragingen uit te dagen. Een gedragstherapeut zal je helpen bij het identificeren van nutteloze denkgewoonten en onjuiste overtuigingen. Deze kunnen helpen bij het verminderen van depressieve klachten.
- Voorbeelden van andere therapieën zijn interpersoonlijke therapie (richt zich op verbetering van de communicatiepatronen), gezinstherapie (helpt bij het oplossen van gezinsconflicten en verbetering van de communicatie binnen het gezin), of psychodynamische therapie (richt zich op het ontwikkelen van zelfbewustzijn).
- Je moet mogelijk een paar vormen van therapie proberen (evenals een paar therapeuten), voordat je er een vindt die het beste bij je past.
-
Overweeg acupunctuur. Hoewel dit geen onderdeel uitmaakt van de officiële aanbevelingen voor het stoppen van de medicatie of de behandeling van depressie, kan acupunctuur nuttig zijn voor sommige mensen. [20] X Bron Acupunctuur is een techniek waarbij dunne naalden worden ingevoegd in verschillende gebieden van het lichaam om klachten te verlichten. Dit mag alleen worden gedaan door een opgeleide, erkende acupuncturist. Raadpleeg je arts als je acupunctuur overweegt. Je arts kan je een acupuncturist aanraden. Acupunctuur is wellicht niet voor iedereen geschikt.
- Een studie suggereert dat elektroacupunctuur, waarbij een milde elektrische stroom door de acupunctuurnaalden loopt, even effectief is als Prozac bij het verminderen van depressieve klachten, en zelfs sneller kan werken. [21] X Bron
- De NPVA, de Nederlandse Patiëntenvereniging voor Acupunctuur is een overkoepelend organisatie voor het vinden van erkende acupuncturisten in Nederland. Je kunt via hun website een erkend acupuncturist vinden in je omgeving. [22] X Bron
- Houd je arts op de hoogte over acupunctuur of alternatieve behandelingen die je volgt. Deze informatie moet in je medisch dossier worden bewaard. Al je zorgverleners dienen samen te werken om je te verzekeren van de beste zorg. [23] X Bron
Advertentie
-
Eet goed. Van geen enkel dieet is aangetoond dat het een depressie kan verminderen of 'genezen'. Gezonde, evenwichtige voeding zal je lichaam echter voorzien van de voedingsstoffen die het nodig heeft bij de bestrijding van ziektes. Eet vers fruit en groenten, complexe koolhydraten en proteïne uit magere bron. [24] X Bron [25] X Bron [26] X Bron
- Vermijd sterk bewerkte voedingsmiddelen, geraffineerde suikers en 'lege' calorieën. Deze bieden zeer weinig voedingsstoffen voor de hoeveelheid calorieën die je verbruikt, en kunnen je achterlaten met een hongerig gevoel. Zij kunnen ook leiden tot schommelingen in de bloedsuikerspiegel, wat effect heeft op je stemming. [27] X Bron
- Eet levensmiddelen met B12 en folaat om te helpen bij het reguleren van je humeur. Lever, kip en vis zijn goede bronnen van B12. Bieten, linzen, amandelen, spinazie en lever bevatten folaat. [28] X Bron
- Voedingsmiddelen rijk aan selenium kunnen helpen bij depressieve klachten. Goede bronnen zijn paranoten, kabeljauw, walnoten en pluimvee.
- Voedsel met een hoog gehalte aan tryptofaan kan in combinatie met vitamine B6 door je lichaam worden omgezet in serotonine. [29] X Bron Tryptofaanrijke levensmiddelen zijn bijv. sojabonen, cashewnoten, kipfilet, zalm en haver. [30] X Bron
- Studies suggereren dat het regelmatig consumeren van omega-3 vetzuren kan helpen bij het reguleren van je stemming. Lijnzaad of koolzaadolie, walnoten, boerenkool, spinazie en vette vis zoals zalm, zijn goede bronnen van omega-3 vetzuren. Oliën zoals maïs, sojabonen en zonnebloemolie bevatten niet veel omega-3 vetzuren. [31] X Bron
- Overleg ook eerst met je arts voordat je omega-3 supplementen neemt, omdat die sommige chronische ziekten kunnen verergeren. Een dosering van één tot negen gram dagelijks kan nuttig zijn voor de verbetering van je stemming. [32] X Bron
-
Beperk de alcoholconsumptie. Alcohol dient vermeden te worden tijdens het nemen van antidepressiva. Zelfs als je geen antidepressiva neemt, moet je op je alcoholconsumptie letten. Alcohol is een verdovend middel en veel alcohol kan je serotoninegehalte uitputten. [33] X Bron
- Excessieve consumptie van alcohol wordt ook in verband gebracht met angst en paniekaanvallen.
- Onder een 'drankje' verstaan we meestal 33 cl bier, 150 ml wijn, of 45 ml sterke drank. De Centers for Disease Control and Prevention in de VS beveelt aan dat vrouwen niet meer dan een drankje per dag en mannen niet meer dan twee drankjes per dag drinken. Dit wordt beschouwd als 'matig' alcoholgebruik. [34] X Betrouwbare bron Centers for Disease Control and Prevention Ga naar de bron
-
3Sport regelmatig. Studies hebben aangetoond dat regelmatig, gematigd sporten — in ieder geval 30-35 minuten per dag — de natuurlijke aanmaak van 'geluksstofjes' (endorfine) in het lichaam stimuleert. Sport en lichaamsbeweging in het algemeen kan ook de aanmaak van neurotransmitters zoals norepinefrine stimuleren. Deze kunnen bijdragen aan het verlichten van de depressieve klachten. [35] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron [36] X Betrouwbare bron Harvard Medical School Ga naar de bron [37] X Bron
- Regelmatige lichaamsbeweging kan de stemming verbeteren bij mensen die last hebben van milde tot matige depressieve klachten. Het kan ook worden gebruikt ter ondersteuning van de behandeling van een ernstige depressie. Merk je echter dat je zelfs bij regelmatige oefening last blijft houden van depressieve klachten, neem dan contact op met je arts. [38] X Betrouwbare bron Harvard Medical School Ga naar de bron
-
Volg een vast slaapschema. Depressie kan in veel gevallen de slaap verstoren. Het is belangrijk dat je zorgt voor een goede 'slaaphygiëne' om ervoor te zorgen dat je lichaam uitgerust is. Een goede slaaphygiëne omvat de volgende stappen: [39] X Bron
- Zorg dat je elke dag rond hetzelfde tijdstip (zelfs in het weekend) naar bed gaat en opstaat.
- Vermijd stimulatie voor het slapengaan. Activiteiten zoals trainen en dingen met schermen, zoals een tv of computerwerk, kunnen je slaappatroon verstoren.
- Vermijd alcohol en cafeïne voor het slapengaan. Hoewel alcohol je een slaperig gevoel kan geven, kan het ook je REM-slaap verstoren. [40] X Bron
- Reserveer je bed om in te slapen. Ga niet werken in bed.
-
Zorg dat je wat zon krijgt. Sommige soorten depressie, zoals die welke beïnvloed worden door de seizoenen (seizoensafhankelijke depressie of SAD), kunnen profiteren van het zonlicht. Onderzoek suggereert dat zonlicht een positieve invloed kan hebben op je serotoninegehalte. [41] X Bron Gebrek aan zonlicht kan ook de productie van melatonine in je lichaam doen toenemen, wat kan leiden tot depressieve symptomen. [42] X Bron
- Als je onvoldoende natuurlijk zonlicht kunt krijgen, overweeg dan lichttherapie. Overleg met je arts wat je het best kunt aanschaffen en dat past bij wat je nodig hebt. In het algemeen wordt het aanbevolen dat je lichttherapie ten minste 30 minuten elke ochtend gebruikt. [43] X Betrouwbare bron Mayo Clinic Ga naar de bron
- Ga je naar buiten om wat zonneschijn te krijgen, zorg er dan voor dat je zonnebrandcrème met een SPF van minimaal 15 draagt. Kies een 'breedspectrum'-zonnebrandcrème. [44] X Bron
-
Maak je ondersteuningssystemen sterker. Houd een familielid of vriend betrokken zijn bij het proces om te stoppen met Prozac. Hij of zij kan je wellicht emotioneel ondersteunen of tekenen van een terugval herkennen. Licht hem of haar in over de bijwerkingen of symptomen om op te letten. [45] X Betrouwbare bron Harvard Medical School Ga naar de bron
- Gedurende het ontwennen, blijf je contact houden met je arts. Laat hem weten hoever je bent, hoe je je voelt en welke eventuele klachten je hebt.
-
Probeer meditatie. Een Johns Hopkins-beoordeling van studies suggereert dat 30 minuten meditatie dagelijks de symptomen van depressie en angst kan verminderen. [46] X Betrouwbare bron Johns Hopkins Medicine Ga naar de bron [47] X Bron
- Mindfulness is uitgebreid wetenschappelijk onderzocht en kent positieve ondersteuning voor het verminderen van depressie en angst. [48] X Bron 'Mindfulness-based stress reduction' (MBSR) is een veel voorkomend type training die kan helpen. [49] X Bron
- Meditatie bestaat meestal uit de volgende elementen: [50]
X
Betrouwbare bron
HelpGuide
Ga naar de bron
[51]
X
Betrouwbare bron
Mayo Clinic
Ga naar de bron
- Concentratie: Concentreer je op een specifiek object, beeld, mantra of ademhaling
- Ontspannen ademhaling: Langzame, diepe en gelijkmatige ademhaling geeft je meer zuurstof en vermindert stresshormonen
- Stille omgeving: Afleidingen voorkomen
- Je kunt diverse geleide meditaties online downloaden. MIT heeft ontspannings- en mindfulnessmeditatie-mp3's. [52] X Bron De UCLA Mindful Awareness Research Center heeft te downloaden of streaming audiobestanden voor meditatie. [53] X Bron
Advertentie
Tips
- Zorg dat je altijd goed eet, regelmatig sport en voldoende slaap krijgt, maar vooral tijdens het afbouwen van Prozac. Deze gezonde manieren van leven kunnen je helpen om je goed te voelen, terwijl je geleidelijk de medicatie aan het afbouwen bent.
- Indien je toch last krijgt van ontwenningsverschijnselen, neem dan meteen contact op met je arts.
Waarschuwingen
- Indien de depressieve klachten erger worden tijdens het afbouwen van Prozac, neem dan meteen contact op met je arts.
- Wijzig je afbouw- of tapering-schema niet zonder dit eerst met je arts te hebben besproken.
- Stop nooit met het nemen van Prozac zonder eerst met je arts te overleggen.
Bronnen
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/ssris/art-20044825
- ↑ http://www.webmd.com/drugs/2/drug-6997/prozac-oral/details
- ↑ http://www.medicalnewstoday.com/articles/232248.php
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/ssris/art-20044825
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/ssris/art-20044825
- ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a689006.html
- ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a689006.html
- ↑ www.nimh.nih.gov/health/publications/depression/index.shtml?ct=399994
- ↑ http://psychcentral.com/lib/how-long-do-antidepressants-take-to-work/0008529
- ↑ http://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/going-off-antidepressants
- ↑ http://www.aafp.org/afp/2006/0801/p449.html
- ↑ www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/how-to-taper-off-your-antidepressent
- ↑ http://www.nlm.nih.gov/medlineplus/druginfo/meds/a689006.html
- ↑ http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- ↑ http://www.medscape.com/viewarticle/448250_3
- ↑ http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- ↑ http://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/going-off-antidepressants
- ↑ www.nimh.nih.gov/health/topics/psychotherapies/index.shtml
- ↑ http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/psychotherapy/basics/what-you-can-expect/prc-20013335
- ↑ http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- ↑ http://www.scientificamerican.com/article/can-acupuncture-treat-depression/
- ↑ https://npva.nl/acupuncturistindebuurt
- ↑ https://www.oxhp.com/providers/toolsResources/manageYourPractice/altmed/program/talk_pcp.html
- ↑ http://psychiatryonline.org/pb/assets/raw/sitewide/practice_guidelines/guidelines/mdd.pdf
- ↑ http://www.webmd.com/depression/guide/diet-recovery
- ↑ http://psychcentral.com/blog/archives/2014/01/08/why-your-diet-can-make-or-break-depression-recovery/
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/your-genetic-destiny/201410/diet-and-depression
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/your-genetic-destiny/201410/diet-and-depression
- ↑ http://psychcentral.com/blog/archives/2014/01/08/why-your-diet-can-make-or-break-depression-recovery/
- ↑ http://www.med-health.net/Foods-High-In-Tryptophan.html
- ↑ http://www.webmd.com/depression/features/fish-oil-to-treat-depression
- ↑ http://www.webmd.com/depression/features/fish-oil-to-treat-depression?page=2
- ↑ https://www.psychologytoday.com/blog/your-genetic-destiny/201410/diet-and-depression
- ↑ http://www.cdc.gov/alcohol/faqs.htm
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/depression-and-exercise/art-20046495
- ↑ http://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/exercise-and-depression-report-excerpt
- ↑ http://psychcentral.com/blog/archives/2014/01/15/3-ways-to-beat-depression-through-exercise/
- ↑ http://www.health.harvard.edu/mind-and-mood/exercise-and-depression-report-excerpt
- ↑ http://sleepfoundation.org/ask-the-expert/sleep-hygiene
- ↑ https://www.drinkaware.co.uk/check-the-facts/health-effects-of-alcohol/effects-on-the-body/alcohol-and-sleep
- ↑ http://www.healthline.com/health/depression/benefits-sunlight#1
- ↑ http://psychcentral.com/lib/10-things-you-dont-know-about-seasonal-affective-disorder/0002
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/seasonal-affective-disorder/in-depth/seasonal-affective-disorder-treatment/art-20048298
- ↑ http://www.melanomafoundation.org/prevention/facts.htm
- ↑ http://www.health.harvard.edu/diseases-and-conditions/going-off-antidepressants
- ↑ http://www.hopkinsmedicine.org/news/media/releases/meditation_for_anxiety_and_depression
- ↑ http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1809754
- ↑ http://archinte.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1809754
- ↑ http://www.npr.org/blogs/health/2014/01/07/260470831/mindfulness-meditation-can-help-relieve-anxiety-and-depression
- ↑ http://www.helpguide.org/harvard/benefits-of-mindfulness.htm
- ↑ http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/meditation/in-depth/meditation/art-20045858?pg=2
- ↑ https://medical.mit.edu/community/stress-reduction
- ↑ http://marc.ucla.edu/body.cfm?id=22