PDF download Pdf downloaden PDF download Pdf downloaden

Wie graag alcohol drinkt doet er goed aan te weten hoe je op een verstandige manier kunt drinken en hoe je ervoor zorgt dat je niet méér alcohol drinkt dan jouw lichaam kan verdragen. Als je drinkt zonder daar rekening mee te houden kun je je vrienden en familie veel verdriet doen en bovendien een gevaar voor jezelf zijn. Als je verstandig wilt leren drinken, of het nou in een café is, op een feest of ergens anders waar alcohol gedronken wordt, maak dan van tevoren een plan, zorg dat je je grenzen kent en leer gevaarlijke situaties te herkennen en te vermijden. Als je wilt leren hoe je op een verstandige manier kunt genieten van een paar drankjes zonder dat de alcohol de controle van je overneemt, lees dan de stappen 1 tot en met 3 hieronder, inclusief de aanvullende tips en waarschuwingen.

Deel 1
Deel 1 van 3:

Stel van tevoren een plan op

PDF download Pdf downloaden
  1. Als je verstandig wilt drinken ga dan om te beginnen niet in je eentje drinken of met mensen die je niet goed kent of niet helemaal vertrouwt. Als je alleen op stap bent zonder dat er iemand bij je is die op je kan letten kun je op allerlei manieren in de problemen komen terwijl niemand in de gaten heeft dat er iets mis is. Als je naar een feestje gaat of een avondje gaat stappen, zorg er dan altijd voor dat je samen met vrienden gaat drinken die je graag mag en die je vertrouwt.
    • Ga niet drinken met mensen die anderen aanmoedigen zo veel mogelijk te drinken of die op je neerkijken als je niet drinkt, of omdat je de rest van de groep niet "bij kunt houden" omdat je minder of minder snel drinkt dan hen. Het is de bedoeling dat je op een ontspannen manier kunt drinken in je eigen tempo.
    • Ga niet uit met mensen die erom bekend staan dat ze graag met iemand die ze in het café leren kennen mee naar huis gaan of die midden in de nacht gewoon verdwijnen. Ga alleen uit met mensen van wie je zeker weet dat je op ze kunt rekenen.
  2. Als je uit bent met vrienden is het het beste als tenminste één van hen zijn of haar eigen grenzen goed kent of, nog beter, weinig of helemaal niet drinkt, zodat hij of zij jou in de gaten kan houden en je een seintje kan geven zodra het ernaar uitziet dat je genoeg hebt gedronken. Soms drink je veel meer dan je eigenlijk kunt hebben maar ben je te eigenwijs om het toe te geven, en dan kan die vriend of vriendin je laten weten dat het tijd is om over te gaan op water.
    • Die vriend of vriendin kan je laten weten dat je nu wel genoeg hebt gedronken, ervoor zorgen dat jij niet achter het stuur kruipt en kan er ook op voorbereid zijn om je naar huis te brengen als het je aan het eind van de avond niet meer lukt om zelf thuis veilig te komen.
    • Maak geen misbruik van het "buddysysteem" – als jij degene bent die altijd ladderzat naar huis moet worden gebracht wil uiteindelijk niemand meer met je uit. Het is de bedoeling dat de vriend of vriendin die op jou let er tegelijkertijd op kan rekenen dat jij hem of haar ook in de gaten kunt houden.
  3. Het belangrijkste van alles is dat je jezelf kent en weet waar je grenzen liggen. Ieder lichaam is uniek en iedereen heeft een eigen alcoholtolerantieniveau. Toch is het niet zo moeilijk om erachter te komen hoeveel alcohol jij kunt hebben. Luister naar je lichaam. Maak er geen misbruik van en geef je lichaam wat het van je vraagt. Als je voor het eerst gaat drinken doe het dan met goede vrienden bij één van jullie thuis. Je weet dan tenminste dat je niet in de problemen zult komen met vreemden als je de situatie niet meer helemaal onder controle hebt. Bovendien krijg je op die manier in een veilige omgeving een beetje een idee van wat je wel en niet kunt hebben.
    • Je kunt je grenzen op een zeer concrete manier stellen. Je grens kan bijvoorbeeld "vier glazen wijn in zes uur tijd," "vier biertjes per avond" of "twee mixdrankjes per avond" (afhankelijk van wat erin zit) zijn. Zeg tegen jezelf voordat je de deur uitgaat waar je grenzen liggen. Op die manier is de kans groter dat je je er tot het eind van de avond ook aan houdt.
    • Als het de eerste keer is dat je alcohol drinkt tijdens het uitgaan is het belangrijk dat je zo langzaam en gelijkmatig mogelijk probeert te drinken. Op die manier kun je je eigen alcoholtolerantieniveau beter leren kennen.
  4. Als je met vrienden op stap gaat moet je de avond van tevoren al precies weten hoe je na afloop naar huis zult gaan. Er zijn verschillende mogelijkheden: de makkelijkste manier is om van tevoren te bepalen wie er gaat rijden. Die persoon drinkt die avond dan geen alcohol en brengt jou veilig thuis. Je kunt ook met de bus naar huis gaan of met een andere vorm van openbaar vervoer, je kunt een taxi nemen of je kunt, als je tenminste dicht genoeg in de buurt woont, lopend naar huis gaan. Dit zijn stuk voor stuk goede en veilige opties.
  5. In Nederland mag je alcohol drinken vanaf je 18e, maar dat is niet overal zo. In de Verenigde Staten moet je bijvoorbeeld wachten tot je 21 bent. In de meeste andere landen ligt de leeftijd waarop je van de wet mag drinken tussen de 16 en de 18. In Nederland ben je ook strafbaar als je nog geen 18 bent en met alcohol over straat loopt. Met een valse identiteitskaart gaan stappen lijkt misschien dé oplossing maar is uiteraard niet aan te raden, tenzij je het niet erg vindt om gearresteerd te worden of een boete te moeten betalen. De kans dat je door de mand valt is groot, en als je de wet overtreedt ben je hoe dan ook niet verstandig bezig.
  6. Alcohol werkt deprimerend, dus als je al boos, verdrietig of gewoon een beetje labiel bent is de kans groot dat die gevoelens erger worden als je gaat drinken. Je denkt misschien dat je als je gaat drinken de tijd van je leven zult hebben en dat je door de alcohol al je problemen zult vergeten, maar in feite ga je je er juist nog rotter door voelen. In het begin voel je je misschien even beter, na één of twee drankjes, maar uiteindelijk kom je door te drinken juist in een veel slechtere stemming.
    • Stel jezelf de regel dat je alleen drinkt als je je goed voelt en gebruik alcohol niet als middel tegen depressieve gevoelens.
    • Gebruik alcohol nooit als middel om je problemen op te lossen. Om je problemen aan te pakken moet je nuchter zijn.
    • Ga niet uit drinken met iemand op wie je boos bent. Door de alcohol komt je boosheid naar boven en jullie zullen allebei veel beter af zijn als jullie de ruzie oplossen terwijl jullie allebei nuchter zijn.
  7. Als je op een lege maag gaat drinken voel je het effect van de alcohol veel sneller en is de kans dat je misselijk wordt ook nog eens veel groter. In principe is alles beter dan niks, maar in plaats van alleen maar wat fruit of een salade kun je beter voor een stevig bord warm eten kiezen met flink wat eiwitten en koolhydraten. Een stevige maaltijd vormt in je maag een bodem die de alcohol beter kan opnemen. Door voor het uitgaan goed te eten overschreidt je bij het drinken veel minder snel je grenzen.
    • Als je onverwacht in een bar of café belandt en je vervolgens bedenkt dat je nog niet gegeten hebt, bestel dan voordat je gaat drinken eerst iets te eten of neem desnoods wat chips, pinda´s of een andere snelle snack. Het geeft niet als dat een beetje onhandig is of als je daardoor niet meteen kunt beginnen met drinken. Het is de moeite waard, reken daar maar op.
  8. Vraag als je geneesmiddelen neemt die de huisarts je heeft voorgeschreven eerst aan hem of haar of je er wel alcohol bij mag drinken. Als je tijdelijk medicijnen moet nemen, vraag dan aan de huisarts van wie je het recept hebt gekregen of je op de dag waarop je de medicijnen neemt eigenlijk wel alcohol mag drinken. Het verschilt per geneesmiddel, dus ga voordat je aan de alcohol gaat eerst na of het medicijn dat je neemt in combinatie met alcohol misschien bijwerkingen kan veroorzaken. [1]
  9. Als je de nacht van tevoren maar twee of drie uur geslapen hebt kun je maar beter zo snel mogelijk je bed opzoeken in plaats van het café. Het effect van alcohol is veel sterker als je je al een beetje wazig en moe voelt en door de uitputting je lichaam en geest niet helemaal onder controle hebt.
    Advertentie
Deel 2
Deel 2 van 3:

Drink met beleid

PDF download Pdf downloaden
  1. Alcohol droogt je lichaam uit en onttrekt vitamines en mineralen aan je lichaam. Drink water, frisdrank of water met extra vitamines om die vitamines weer aan te vullen.
    • Afwisselend alcoholische en alcoholvrije drankjes drinken in een verhouding van één op één is een slim beleid – het houdt in dat je voor ieder glas alcohol dat je drinkt één glas water drinkt, maar het is altijd beter om naar verhouding wat meer alcoholvrije dan alcoholische drankjes te drinken.
  2. Iets nieuws proberen is natuurlijk altijd leuk, zoals bijvoorbeeld een Sex on the Beach of een speciaal soort bier, maar ga voordat je er nog eentje bestelt altijd na hoeveel alcohol er in het drankje zit. Je kunt niet altijd meteen proeven hoe sterk een bepaald drankje is doordat de smaak van de alcohol in bepaalde drankjes overheerst wordt door de suiker, het fruit, de melk of room of eventuele andere ingrediënten. Bovendien kan het zijn dat je op een onbekend drankje sneller reageert en er dus sneller dronken van wordt dan van wat je normaal drinkt.
    • De ingrediënten van bepaalde mixdrankjes kunnen ervoor zorgen dat je alcoholpromillage, oftewel de hoeveelheid alcohol in je bloed, sneller stijgt dan bij andere drankjes, afhankelijk van je gewicht. Het is dus niet zo, zoals veel mensen denken, dat iemand met een hoog alcoholtolerantieniveau een lager alcoholpromillage in zijn of haar bloed heeft dan iemand die minder alcohol kan hebben.
    • Het klopt op zich wel dat bier een veiliger keus is dan cocktails, maar het alcoholpromillage verschilt per soort bier, dus zorg ervoor dat je weet hoe veel alcohol er zit in het bier dat je aan het drinken bent. In veel soorten bier zit 4-5% alcohol, maar er bestaan ook biersoorten met een alcoholpromillage van 8 of 9% of zelfs meer, en dat kan een behoorlijk verschil maken.
  3. Verstandig drinken houdt in dat je niet meer dan één drankje per uur drinkt. "Eén drankje" betekent één biertje van 350 ml, één glas wijn (150 ml) of één shot (45 ml) sterkedrank met een alcoholpromillage van 40%. Het kan lastig zijn om je aan dat maximum te houden als je vrienden veel meer drinken, maar je drinkt op deze manier wel veilig. Als je kleine slokjes bier neemt of echt van een glas wijn geniet doe je langer met je drankje dan als je één shot sterke drank neemt. Langer met een drankje doen is bovendien raadzaam omdat je dan niet in één keer alle alcohol tegelijk binnenkrijgt. [2]
    • Mensen nemen vaak meer dan één drankje per uur omdat ze anders niet weten wat ze met hun handen moeten doen. Als ze dan geen drankje in hun hand hebben worden nerveus of gaan zenuwachtig zitten wriemelen. Als jij daar ook last van hebt, neem dan tussen je drankjes door steeds een glas water of frisdrank, zodat je nooit met lege handen komt te staan.
  4. Het is belangrijk dat je tijdens het drinken een gelijkmatig tempo aanhoudt. Het kan even duren voordat je het effect van de alcohol gaat merken. Je denkt misschien dat je een paar minuten na je eerste shot best nog een shot kunt hebben, maar houd er rekening mee dat je het effect misschien gewoon nog niet gevoeld hebt. Neem in de tussentijd even iets te knabbelen of drink wat water en geef de alcohol de kans zich over je hele lichaam te verspreiden.
  5. Drankspelletjes zoals Kingsen, Bierpoker, Beetje bezopen of Handjeklap zijn misschien best een goede manier om lol te hebben op een feest en om wat nieuwe vrienden te maken die je vervolgens meteen weer vergeet, maar dit soort spelletjes moedigt mensen aan om extreem veel te drinken en als je eraan meedoet kun je er zeker van zijn dat je binnen een paar minuten al niet meer weet waar je bent.
    • Je kunt wel op een veilige manier meedoen aan dit soort spelletjes als je de drank die je "moet" drinken stiekem wegspoelt of aan een vriend of vriendin geeft die nog niet zo veel heeft gedronken.
    Advertentie
Deel 3
Deel 3 van 3:

Vermijd gevaarlijke situaties

PDF download Pdf downloaden
  1. Als je op een feest bent bij iemand thuis, probeer dan het huis zelf en de mensen die er wonen een beetje te leren kennen. Zorg dat je weet waar de wc is. Ga op zoek naar een afgezonderd plekje waar je je schoenen of je jas kunt opbergen (maar in geen geval je portemonee). Als je het gevoel hebt dat je de controle begint te verliezen, bedenk dan snel een smoesje ("Ik heb mijn telefoon in mijn jaszak laten zitten!") en ga naar dat geheime plekje om even tot rust te komen en/of om de drank eruit te gooien of weg te spoelen. Als je het gevoel hebt dat je beter naar huis kunt gaan, zoek dan de bewoners van het huis op en vraag of ze een taxi voor je kunnen bellen of ervoor kunnen zorgen dat iemand die niet gedronken heeft je thuis kan brengen.
    • Als je niet bij mensen thuis bent maar ergens in het openbaar, probeer dan zodra je er bent eerst alle mogelijke uitgangen te vinden. Je moet dat eigenlijk altijd automatisch doen zodat je bij brand of in een andere noodsituatie zo snel mogelijk de dichtst bijzijnde uitgang kunt vinden. Daarnaast is het nuttig als je weet hoe je vanaf de plek waar je bent bij de dichtst bijzijnde bushalte of taxistandplaats kunt komen. Maak het jezelf niet lastiger dan nodig; zorg dat je altijd van tevoren weet hoe je ergens als het moet zo snel mogelijk weg kunt komen.
    • Zorg er verder voor dat je uit je hoofd weet hoe je thuis moet komen. Als je zo dronken wordt dat je je niks meer kunt herinneren word je niet alleen veel minder geremd, je past ook een stuk minder goed op jezelf waardoor je makkelijk kunt verdwalen. Als je niet weet hoe je thuis moet komen is het waarschijnlijk maar beter om niet uit drinken te gaan.
  2. Vergeet nooit dat je aan het drinken bent om een beetje lol te maken en een leuke avond te hebben, en niet om indruk te maken op anderen. Drinken doe je om van het drankje en van het gezelschap van je vrienden te genieten en om je vrij te voelen. Het is helemaal nergens voor nodig om de rest "bij te houden," of om mee te doen aan idiote wedstrijdjes die de avond en zelfs hele vriendschappen kunnen verpesten. Als je omgaat met mensen die je aanmoedigen om meer te drinken terwijl jij dat niet wilt, dan ga je misschien met de verkeerde mensen om.
    • Als je er serieus voor wilt zorgen dat anderen je niet langer lastig vallen en je niet steeds maar blijven vragen waarom je niet méér drinkt, houd dan een glas spa of cola met een schijfje citroen in je hand zodat de mensen denken dat je moet rijden en je met rust zullen laten. Dit is een goede oplossing op korte termijn; de langetermijnoplossing houdt in dat je uit de buurt blijft van mensen die ongewenste druk op je uitoefenen.
  3. Symptomen van dronkenschap zijn onder meer het gevoel dat je je gedachten niet meer helemaal onder controle hebt, een wazig zicht, onduidelijk praten en moeite om je evenwicht te bewaren.
  4. Normaal spreekt dat natuurlijk vanzelf, maar het is hoe dan ook heel belangrijk dat je nadat je hebt overgegeven niet probeert nog meer alcohol te drinken, ook niet als je je na het overgeven "beter" voelt. Overgeven is een teken dat je lichaam de hoeveelheid alcohol die je binnen hebt gekregen niet kan verwerken en het weigeren van de alcohol is het laatste middel dat je lichaam in werking stelt om zichzelf te verdedigen. Als je in dit stadium belandt heb je echt te veel gedronken en is het tijd om aan je gezondheid te gaan denken en verder feesten even te vergeten.
    • Als je het gevoel hebt dat je moet overgeven moet je een wc opzoeken en alles eruitgooien. Overgeven is een manier van je lichaam om zich te ontdoen van het overschot aan alcohol dat geen onderdeel uitmaakt van je systeem. Je hoeft niet geforceerd te gaan overgeven door bijvoorbeeld je vinger in je keel te steken, maar je kunt het beter ook niet binnenhouden.
  5. Als je net hebt overgegeven, het gevoel hebt dat je misschien moet overgeven of je gewoon misselijk voelt kun je het beste op je zij gaan liggen om te voorkomen dat je in je eigen overgeefsel stikt terwijl je op je rug ligt. Houd een emmer bij je mond en zorg dat je klaar bent om over te geven mocht het nodig zijn. Als je in deze onaagename situatie beland bent, ga dan niet alleen naar huis – vraag of een vriend of vriendin die je vertrouwt die nacht bij je kan blijven zodat hij of zij op je kan letten en er voor je kan zijn als je hulp nodig hebt.
    • Als je misselijk bent, hoofdpijn hebt of je op een andere manier niet helemaal in orde voelt, zeg het dan tegen iemand . Iemand met verantwoordelijkheidsgevoel moet dan op je letten en in de gaten houden of je geen alcoholvergiftiging hebt opgelopen en misschien snel medische hulp nodig hebt.
    • Als je iemand anders ziet die erg misselijk is en op de grond ligt, zorg er dan voor dat die persoon ook op zijn of haar zij komt te liggen.
  6. Je denkt misschien dat alcohol je wat vloeibare moed zal geven om eindelijk degene die je leuk vindt aan te spreken of om iets met hem of haar te beginnen, maar in feite schakelt alcohol je vermogen om beslissingen te nemen uit en kan ertoe aanzetten dingen te doen waar je later enorm veel spijt van kunt hebben. Je kunt wel een beetje flirten, ervoor zorgen dat je iemands telefoonnummer te pakken krijgt en vervolgens contact zoeken als je weer nuchter bent, maar je kunt beter niet mee naar huis gaan met iemand die je het hebt ontmoet of midden in een café gaan zitten zoenen – het is niet bepaald chic en je zult achteraf niet trots op jezelf zijn als je het wel doet.
  7. Als je binnenkomt op een feest en iemand biedt je direct een drankje aan, neem het dan alleen aan als hij of zij het voor je ogen klaarmaakt of inschenkt, zodat je precies weet wat erin zit. Als iemand gewoon een blikje of flesje bier uit het ijs of uit de koelkast pakt is er natuurlijk niks aan de hand, maar als de persoon eerst in de keuken verdwijnt en vervolgens terugkomt met een "verrassingcocktail," wees dan op je hoede. Wie weet zit het drankje bomvol alcohol of, nog erger, zogenaamde date rape drugs, en dan zou je weleens in een zeer gevaarlijke situatie terecht kunnen komen. Een date rape drug is een verdovend middel dat verkrachters stiekem in het drankje van hun slachtoffer stoppen met de bedoeling hem of haar tijdens het afspraakje te verkrachten.
    • Het is heus niet per se onbeleefd om een drankje te weigeren. Zeg gewoon eerlijk waarom je het niet aanneemt. Het is hoe dan ook altijd beter om onaardig over te komen dan om jezelf in gevaar te brengen.
  8. Houd op een feest of in een bar of discotheek je drankje altijd in je hand of verlies het in ieder geval geen moment uit het oog. Als je je drankje neerzet en wegloopt zou iemand er iets in kunnen stoppen, of jij kunt je vergissen en per ongelijk in plaats van je eigen drankje het glas van iemand anders pakken waar misschiets iets sterkers inzit.
    • Als je naar de wc gaat, vraag dan of een goede vriend of vriendin je glas even voor je kan vasthouden of neem het mee naar het toilet. Op die manier voorkom je dat mensen met je drankje kunnen gaan knoeien.
    Advertentie


Tips

  • Als je steeds als je gaat drinken de controle over jezelf verliest en domme dingen doet, of als je vrienden je steeds maar weer thuis moeten brengen omdat jij buiten westen bent, dan zal uiteindelijk niemand meer met jou uit willen gaan en kun je er zeker van zijn dat je te ver bent gegaan. In dat geval is het goed mogelijk dat je een serieus probleem hebt. Zoek in dat geval zo snel mogelijk hulp.
  • Vergeet niet dat het drinken van alcohol GEEN oplossing is voor wat voor probleem dan ook en dat het juist eerder voor meer problemen in je leven kan zorgen. Als je graag drinkt, probeer het dan bij een of twee drankjes per keer te houden. Als je aan de lichte kant bent kun je zelfs beter proberen nog minder te drinken. Alcohol drinken en dronken zijn is slecht voor je omdat je er hersencellen door verliest. Bovendien is het ontzettend gevaarlijk om 'onder invloed' te zijn. Je hoeft niet iedere keer dat je drinkt dronken te worden; je kunt ook met mate drinken. Als je vaak dronken wordt, zorg er dan altijd voor dat je met iemand samen bent en dat jullie op een veilige plek zijn waar jullie geen schade kunnen aanrichten en die liefst ook afgesloten is zodat jullie buiten dat terrein ook niks kunnen beschadigen.
  • Alcohol werkt deprimerend. Daarom is het geen goed idee om alcohol te combineren met opwekkende middelen (met name cafeïne) zoals koffie of energiedrankjes. Opwekkende middelen houden je lichaam voor de gek doordat ze ervoor zorgen dat je je alerter voelt en je meer bewust bent van je omgeving, waardoor je het gevoel kunt krijgen dat je nog wel een paar drankjes kunt hebben. Vergeet daarom nooit bij te houden hoe veel drankjes je die avond al gehad hebt.
    • Stimulerende middelen verhogen ook je hartslag en in combinatie met alcohol kan dat leiden tot acute hartritmestoornissen en andere ernstige hartkwalen.
  • Neem nooit slaappillen of geneesmiddelen (of je die van de dokter hebt voorgeschreven gekregen of ze zonder recept bij de drogist hebt gehaald maakt niet uit) in combinatie met alcohol als het middel erom bekend staat in combinatie met alcohol bijwerkingen te geven.
Advertentie

Waarschuwingen

  • Vermijd alcohol nadat je pijnstillers of een ander geneesmiddel tegen pijn hebt ingenomen.
  • Als je iemand ziet die na het drinken van grote hoeveelheden alcohol buiten bewustzijn is geraakt, niet bij zijn of haar bewustzijn komt en niet overgeeft, breng hem of haar dan naar het ziekenhuis. Het kan zijn dat de persoon een alcoholvergiftiging heeft opgelopen. Bewusteloosheid is een levensbedreigende situatie dus onderneem zo snel mogelijk actie.
  • Zorg dat je je ervan bewust bent dat iedere willekeurige hoeveelheid alcohol, hoe klein ook, je coördinatievermogen en je gemoedstoestand kan beïnvloeden. In hoeverre dat zo is is afhankelijk van je leeftijd, je BMI oftewel je body-mass index en van de snelheid waarmee je drink. Verstandig drinken houdt in dat je je eigen grenzen kent, dat je met mate drinkt en dat je er op een volwassen manier mee omgaat.
  • Als je drink, dénk er dan niet eens over om te rijden. Loop naar huis, bel een taxi of vraag of je met iemand mee kunt rijden.
  • Ga niet drinken omdat je problemen hebt. Met een groep vrienden naar het café gaan als het Nederlands elftal speelt hoeft uiteraard niet per se een probleem te zijn, maar steeds opnieuw naar de whiskyfles grijpen nadat je verkering voor de zoveelste keer is uitgegaan is toch een ander verhaal.
  • Het aantal doden als gevolg van alcohol? 23.199. Dit is exclusief het aantal doden door ongelukken en moord of doodslag.
  • Drink nooit alcohol in combinatie met energiedrankjes . Energiedrankjes onderdrukken het dronken gevoel dat je van alcohol krijgt. Dat is gevaarlijk omdat je daardoor niet meer kunt beoordelen hoe dronken je bent en daarmee verhoog je het risico op een alcoholvergiftiging.
Advertentie

Benodigdheden

  • Water
  • Een stevige maaltijd of iets anders te eten
  • Vrienden die je kunnen helpen
  • Iemand die gaat rijden, openbaar vervoer of een taxi


Over dit artikel

Deze pagina is 16.322 keer bekeken.

Was dit artikel nuttig?

Advertentie