PDF download Pdf downloaden PDF download Pdf downloaden

Zakdoekje leggen is een spel dat in Nederland al generaties lang wordt gespeeld door jonge kinderen op school, feestjes en thuis. Maar het is niet een spel dat zich beperkt tot Nederland, en door de jaren heen zijn meer en meer volwassenen begonnen met het spelen van hun eigen varianten. Hier leert je de traditionele versie (Duck, duck, goose in het Engels), zoals gespeeld in een groot deel van de V.S., en ook hoe het wordt gespeeld elders in de wereld. Daarnaast ontdek je enkele variaties voor zowel volwassenen als voor educatieve doeleinden.

Methode 1
Methode 1 van 4:

Speel de traditionele versie

PDF download Pdf downloaden
  1. Verzamel minstens vier mensen, en laat iedereen met gekruiste benen in een kring op de grond gaan zitten. Twee van de voordelen van het spel zijn dat het binnenshuis of buitenshuis kan worden afgespeeld, en je hebt alleen spelers nodig en geen materieel. De grootte van de cirkel die wordt gevormd is afhankelijk van twee factoren: a) het aantal spelers en b) hoe ver de spelers uit elkaar zitten.
    • Hoe groter de cirkel, hoe verder spelers moeten rennen.
    • Toen 2145 studenten in een school in het Missouri-district het Guinness World Record in 2011 braken voor de grootste wedstrijd zakdoekje leggen, moesten zij een enorme cirkel vormen buiten de omheinde omtrek van hun American football-stadion. [1]
  2. De aangever (soms aangeduid als de 'kiezer' of de 'vos') is de persoon die 'eend, eend, gans' zegt en kiest wie de speler wordt die hem of haar gaat proberen te tikken. Omdat kinderen vaak niet de aangever willen zijn, kunnen ze eerst steen, papier, schaar spelen om te beslissen. Of, als een ouder of een leraar toezicht houdt op het spel, kan hij of zij kiezen voor de kinderen.
  3. De persoon die de aangever is begint en wandelt rond de cirkel en tikt elke speler op diens hoofd, onderwijl 'eend' of 'gans' zeggend. Meestal zal de speler meerdere malen 'eend' zeggen voordat iemand gekozen wordt door 'gans' te zeggen. Dit leidt tot zowel spanning als verrassing voor iedereen in de cirkel, omdat ze zich zullen afvragen wie de 'gans' wordt.
    • Omdat dit is wat de meeste mensen zullen doen, kan 'gans' zeggen bij de tweede of derde persoon een onverwacht element introduceren en de aangever een voordeel geven.
  4. Op een moment van zijn of haar keuze, zal de aangever een speler op het hoofd tikken en 'gans' zeggen. De aangever rent dan rond de cirkel, en de gans springt op en jaagt de aangever achterna. Het doel van de gans is om de aangever te tikken voordat die in staat is om op de plek van de gans te gaan zitten.
    • Als de aangever de zitplaats van de gans weet te bereiken zonder aangetikt te worden, dan wordt de gans de aangever.
    • Als de gans de aangever eerder weet te tikken, dan blijft de aangever hetzelfde en begint er een nieuwe ronde. [2]
    • Een variatie die veel wordt gespeeld heet 'mushpot' en gaat als volgt: als de gans de aangever tikt, wordt de gans de aangever en moet de eerdere aangever het spel uitzitten in het midden van de cirkel, totdat een andere speler is aangetikt en ze van plaats ruilen. [3]
    Advertentie
Methode 2
Methode 2 van 4:

Variaties voor volwassenen leren

PDF download Pdf downloaden
  1. Verzamel een vrij groot aantal mensen en vorm een cirkel, waarbij elke persoon naar buiten gericht is en ongeveer op 1,50 meter uit elkaar staat, op de plaats joggend. De jongste persoon wordt de aangever en jogt rond de kring met de klok mee en tikt of wijst naar elke persoon, eend of gans zeggend. Als iemand als eend wordt aangewezen, moet hij of zij een squat doen of een push-up. Als iemand als gans wordt aangewezen moet hij of zij achter de aangever aan gaan jagen, tegen de klok in. Wanneer zij elkaar ontmoeten, proberen ze elkaar te blokkeren, daarmee de ander vertragend om een voordeel te krijgen in de race op weg naar de lege ganzenplek. [4] [5]
    • Indien de aangever als eerste arriveert, wordt de gans de aangever; als de gans als eerste terugkeert, blijft dezelfde persoon de aangever.
    • De mate van fysiek contact tijdens het blokkeren, zoals worstelen en vastpakken, is aan de groep.
    • Hier is een twist: terwijl de aangever en gans rennen en blokkeren, kan elke speler in de kring opstaan en verhuizen naar de lege plek van de gans, meerdere malen, om de ronde langer te maken.
  2. Deze variatie van het spel is niet alleen leuk, maar ook een geweldige manier om te trainen en aan je zwemtechniek te werken. Verzamel een paar vrienden om samen mee te gaan zwemmen. Stap in het water en vorm een cirkel naar buiten, waarbij elke persoon watertrappelt. Kies een aangever en zwemslag -- vrije stijl, rugslag, schoolslag of vlinderslag. De aangever zwemt de cirkel rond met behulp van de gekozen slag en tikt elke speler aan, als 'vis' of 'haai'. De persoon die als haai wordt aangewezen zwemt achter de aangever aan, met dezelfde slag.
    • Als de aangever terugkeert naar de eerste plek van de haai, dan wordt de haai de aangever.
    • Als de haai de aangever weet te tikken, dan moet de aangever naar het midden van de cirkel gaan en salto's in het water doen, of watertrappelen met een duikbaksteen tot een andere persoon is aangetikt.
  3. Deze versie van zakdoekje leggen is leuk voor allerlei soorten bijeenkomsten en partijen. Verzamel een even, niet oneven, aantal van ten minste 8-10 personen, waarbij twee mensen apart worden gehouden. De rest vormt een naar binnen gekeerde cirkel en houdt elkaars handen vast. De mensen buiten de cirkel zijn de aangevers en houden ook elkaars hand vast. Zij lopen rond de cirkel en tikken met die handen, de samengevouwen handen van elk koppel aan, als 'eend' of 'gans'. De twee mensen die als gans zijn aangemerkt, moeten vervolgens in de tegenovergestelde richting rennen zonder elkaars hand los te laten, en proberen sneller te zijn dan het andere koppel en terug te keren naar de ganzenplek.
    • Als de aangevers als eerste terugkeren, dan worden de ganzen de aangevers.
    • Als de ganzen als eerste arriveren, gaan de aangevers naar het midden van de cirkel en moeten ze een voorstelling doen. Zij moeten ofwel een lied zingen of samen een dansje doen en wachten in de cirkel totdat een ander paar ganzen is aangetikt.
    • Heb je een karaoke-machine, dan kan je die meenemen om de ganzen een nummer mee te laten zingen.
    • Je kunt ze ook laten zingen en de dansbewegingen doen van klassieke kinderliedjes, zoals 'I’m a Little Teapot', 'Row, Row, Row Your Boat' of ‘Hoofd, schouders, knie en teen'.
    • Andere mogelijkheden zijn de Macarena, de 'Gangnam Style', twerken, line-dansen, de twist, de mashed potato, de wals, de tango, etc.
    Advertentie
Methode 3
Methode 3 van 4:

Kinderen onderwijzen met aanpassingen

PDF download Pdf downloaden
  1. Voor jonge kinderen in Nederland wier moedertaal niet Engels is, kan naar school gaan frustrerend zijn. Hier is een manier om de overgang leuker te maken, en op hetzelfde moment Nederlands te leren. Laat de leerlingen in een kring gaan zitten, gericht naar binnen. De leraar gaat vervolgens de kring bij langs, elke leerling op het hoofd tikkend en Nederlandse woorden gebruikend, zoals 'eend, eend, elf'. Als ‘elf’ wordt geroepen, moet die leerling achter de leraar gaan jagen. Als de leraar wordt aangetikt, gaat die verder. Als dat niet het geval is wordt de leerling de aangever, en kan daarmee zijn of haar uitspraak oefenen.
    • Met behulp van woorden als deze leren kinderen het verschil herkennen tussen soortgelijke klanken zoals 'ee' in eend en 'e' in elf. [6]
  2. Voordat je begint , moet de leraar de leerlingen vertellen over verschillende dieren, met inbegrip van hoe ze klinken en hoe ze bewegen. Laat vervolgens de studenten in een kring gaan zitten, naar elkaar toe. Kies een kind als aangever, alleen is in dit geval de aangever een eend die kwaakt en met zijn vleugels flapt terwijl hij rond de kring loopt, en elk kind op het hoofd tikt en 'eend' zegt. De eend zal vervolgens een andere leerling kiezen, die op zijn of haar hoofd tikken en de naam van een ander dier noemen. Dat kind zal dan opspringen en achter de eend aanjagen, onderwijl de geluiden en bewegingen maken van het dier dat hij of zij moet voorstellen.
    • Als de eend wordt getikt voor hij bij de plek is gekomen van het nieuwe dier, dan moet de eend in het midden van de kring gaan zitten totdat een nieuw dier is aangetikt.
    • Als de eend niet is aangetikt, blijft het nieuwe dier rond de kring lopen, tikkend op de hoofden van de andere kinderen en de naam noemend van zijn dier, totdat hij een speler uitkiest, op zijn of haar hoofd tikt en een nieuwe dierennaam noemt, wat weer een achtervolging start. [7]
    • Deze variatie is geweldig in die zin dat het drama en expressie combineert met en leren.
  3. Met behulp van plakband of krijt – afhankelijk van of je binnen of buiten speelt – vraag je leerlingen te helpen bij het maken van een grote cirkel (het is ook een truc om kinderen in het gebied te houden waar je ze wilt hebben). Terwijl je dat doet, behandel je een onderwerp of gebied waar ze over hebben geleerd. De kinderen zitten in een cirkel naar elkaar toe, kies een kind als aangever en gebruik het onderwerp als basis voor de woorden die de aangever zal zeggen terwijl hij of zij op de hoofden tikt. Bijvoorbeeld: als je vormen hebt behandelt, dan kan de aangever zeggen 'vierkant, vierkant, rechthoek'. De aangever zal de cirkel rondlopen, op hoofden tikken en 'vierkant' zeggen tot hij ten slotte 'rechthoek' zegt. Wanneer rechthoek wordt opgeroepen, moet dat kind de aangever achterna jagen.
    • Net als bij de zakdoekje leggen geldt dat als de aangever als eerste bij de lege plek komt, de rechthoek de aangever wordt; zo niet, dan blijft de aangever hetzelfde.
    • Dit kan worden gewijzigd voor de seizoenen van het jaar, kenmerken van planten en bomen, delen van het lichaam, de kleuren, de elementen van het schrijven, wiskunde, etc.
    • Bijvoorbeeld: als studenten leren tellen, schrijf dan een getal op een stuk papier en leg die in het midden van de cirkel. Laat de aangever de cirkel rondlopen en tikken op het hoofd van elk kind, omhoog tellend totdat het getal wordt genoemd. Wanneer dit zo is zal dat kind de aangever achterna gaan jagen. Dit kan ook met het tellen in tweetallen, vijftallen, etc.
    Advertentie
Methode 4
Methode 4 van 4:

Regionale en internationale versies ontdekken

PDF download Pdf downloaden
  1. Inwoners van Minnesota beweren vaak dat de rest van de VS het spel helemaal verkeerd speelt, en dat 'Duck, duck, grey duck' het origineel is. Of dit zo is of niet, moet nog definitief worden beantwoord. Maar hier volgt hoe het werkt. Net zoals bij de 'traditionele' versie zitten spelers in een kring naar elkaar toe. De aangever loopt de kring rond, elke speler op zijn of haar hoofd tikkend. Alleen in de versie uit Minnesota zeg je niet gewoon 'eend', maar geef je de eend een kleur. Dus de aangever zou kunnen zeggen, 'rode eend', 'blauwe eend', 'groene eend', etc., in willekeurige volgorde. Wanneer 'grijze eend' voorbij komt, begint de jacht. [8]
    • Dit gaat net zoals het traditionele spel: als de aangever de plek van de grijze eend als eerste bereikt, dan wordt de grijze eend de aangever. Als dat niet het geval is, moet de aangever weer kiezen.
    • Sommigen vinden dat deze versie moeilijker is, omdat de spelers in de kring goed moeten luisteren naar wat wordt genoemd – 'groene eend' en 'grijze eend' lijken meer op elkaar dan 'eend' en 'gans', bijvoorbeeld.
    • Daarnaast vinden kinderen het leuk om de spanning erin te houden, door de 'grrr'-klank uit te rekken om spelers in het ongewisse te laten over de vraag of ze groen of grijs gaan zeggen. [9]
  2. Hierbij gaan de kinderen in een kring op hun hurken zitten, en kijken naar het midden, terwijl de aangever, of de 'postbode', een zakdoekje of iets anders vasthoudt. De kinderen beginnen te zingen terwijl de aangever de cirkel rondgaat, en achter de rug van een speler het zakdoekje neerlegt. Het zingen gaat gewoon door. Wanneer het kind met het servet achter hem of haar dit beseft, jaagt hij de postbode na.
    • Als het kind de postbode aantikt, gaat de postbode in het midden van de cirkel zitten en moet hij of zij iets doen, zoals een grap te vertellen, dansen of een liedje zingen; als de speler de postbode niet weet te vangen, wordt hij zelf de postbode.
    • Als de postbode helemaal rond de cirkel kan lopen voordat het andere kind het zakdoekje opmerkt, moet die in het midden gaan zitten tot hij of zij wordt bevrijd.
    • De tekst van het liedje: 'Leg, leg, het zakdoekje neer / Stil achter de rug van je vriend / Iedereen zwijgt / Snel, snel, pak het!' Herhaal. [10]
  3. De kinderen zitten in een kring, waarbij er een wordt aangewezen als de Plumpsack (Zwitsers voor politieagent). [11] De Plumpsack houdt een zakdoek vast en wandelt rond de cirkel terwijl de kinderen een lied zingen. De Plumpsack laat vervolgens de zakdoek achter de rug van een van de kinderen vallen terwijl ze blijven zingen. In deze variant moet elk kind dat achterom kijkt zonder dat daar de zakdoek is, in het midden van de cirkel gaan zitten. Wanneer het kind dat wel de zakdoek achter zijn of haar rug heeft die opmerkt, begint de jacht.
    • Als de Plumpsack als eerste terugkeert bij de plek, wordt het andere kind de Plumpsack.
    • Als de Plumpsack wordt getikt, moet hij of zij naar het midden van de kring gaan en zingen alle kinderen, 'Een, twee, drie, in het verrotte ei!'
    • Als de Plumpsack de volledige cirkel kan rondwandelen zonder dat het kind de zakdoek heeft opgemerkt, moet dat kind naar het midden van de cirkel gaan en zingen de kinderen weer: 'Een, twee, drie, in het verrotte ei!' [12]
    • De tekst van het liedje: 'Draai je niet om / Want de Plumpsack doet zijn ronde! / Wie zich omdraait en lacht / Krijgt een klap op de rug. / Dus: draai je niet om'. En herhaal. [13]
    • Er zijn vergelijkbare variaties in heel Europa en in delen van Azië en het Midden-Oosten, hoewel de liedjes verschillen in context.
    Advertentie

Tips

  • Strategisch is het spel in het voordeel van de aangever, postbode, agent, etc. om een speler te kiezen in de kring die niet zo hard kan lopen, zodat de aangever als eerste bij de lege plek kan komen.
  • Een leuke twist op een hete zomerdag: in plaats van elke speler op zijn hoofd te tikken geef je de aangever een emmer water om wat spetters op elke speler te druppelen, alvorens de hele emmer te legen boven het hoofd van de persoon die hij kiest als gans. [14]
  • Je kunt de meer traditionele versies ook variëren door op verschillende manieren te bewegen, zoals hardlopen, springen, hoppen of kruipen, in plaats van rondwandelen rond de cirkel.
  • Als je een feestje houdt en het spel wilt spelen, dan kun je de woorden wijzigen zodat ze meer in lijn zijn met het feestthema. Bijvoorbeeld: 'Piraat, piraat, kapitein' of 'Elfje, elfje, heks'.
  • Wees creatief en verzin je eigen versies!
  • Speel daar waar je een overvloed aan ruimte hebt.
  • Als je een ouder of leraar bent en ziet dat een persoon erg vaak als gans wordt gekozen, dan moet je misschien ingrijpen.
Advertentie

Over dit artikel

Deze pagina is 4.544 keer bekeken.

Was dit artikel nuttig?

Advertentie