ดาวน์โหลดบทความ
ดาวน์โหลดบทความ
ขากรรไกรค้าง (lockjaw) ก็คืออาการที่อ้าปากหรือหุบปากได้ไม่สนิท หรือกล้ามเนื้อที่ขากรรไกรหดเกร็งจนเจ็บปวด ขากรรไกรค้างเป็นความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร (temporomandibular joint disorder (TMJ)) ชนิดหนึ่ง ที่เกิดกับข้อต่อและกล้ามเนื้อโดยรอบที่ใช้ตอนอ้าปากและหุบปาก อาการอ้าปากได้จำกัด (trismus) เป็นอาการเบื้องต้นของบาดทะยัก (tetanus) ซึ่งเป็นโรคร้ายแรงเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย เป็นแล้วต้องได้รับการรักษาทันที [1] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง [2] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Centers for Disease Control and Prevention ไปที่แหล่งข้อมูล แต่อีกหลายคนก็กรามแน่น ปวดกราม หรือมีเสียงคลิก ที่ไม่เกี่ยวกับบาดทะยักแต่อย่างใด ซึ่งน้อยคนที่รู้ว่าควรแก้ไขยังไง โชคดีที่ถ้าขากรรไกรค้างไม่มาก คุณสามารถแก้ไขได้โดยกินอาหารที่เหมาะสม ออกกำลังกาย และใช้สมุนไพร
ขั้นตอน
-
เล่นโยคะ. กล้ามเนื้อตึงเกร็งทำให้เสี่ยงขากรรไกรค้างหรือยิ่งค้างหนัก ซึ่งโยคะนี่แหละช่วยคลายความเครียด แก้กล้ามเนื้อตึงเกร็งได้ดี เวลาเล่นโยคะต้องใช้ทุกส่วนของร่างกาย รวมถึงจิตใจด้วย ทำให้ร่างกายแข็งแรง จิตใจก็สดชื่น เวลาเล่นโยคะ เหมือนได้เข้าถึงแก่นของปัญหาที่ทำให้เกิดความเครียด จนกล้ามเนื้อแถวขากรรไกรกระตุกเกร็ง มีโยคะหลายท่าเลยที่ช่วยแก้ขากรรไกรค้างได้ เช่น
- ท่าอาสนะ (Asanas) เช่น "Adho Mukh Svanasana" หรือที่เรารู้จักกันดีในท่า Downward Facing Dog เป็นท่าที่ช่วยกระตุ้นให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงหัวและขากรรไกรมากขึ้น ท่าอาสนะนี้ ร่างกายของเราจะเป็นรูปตัว ‘V’ คว่ำ ก้นโด่งขึ้นไป ยันพื้นด้วยส้นเท้ากับฝ่ามือ
- "Salamba sarvangasana" (Shoulder stand) เป็นท่าที่รองรับน้ำหนักตัวด้วยไหล่ ไหล่จะแนบไปกับเสื่อโยคะหรือผ้าที่ปูรองไว้ ร่างกายตั้งแต่ไหล่ลงไปจะตั้งฉากกับพื้น พอกลับหัวแล้วเลือดเลยไหลเวียนไปที่หัวได้มากขึ้น แต่เป็นท่าอันตรายที่ต้องจัดท่าทางให้ถูกต้อง ต้องมีคนช่วยเซฟก่อนลองทำด้วยตัวเอง จะได้ป้องกันอาการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้น
- "Viparita Karani" เป็นท่ายกขาขึ้นกำแพง เริ่มจากนอนหงายบนพื้น หาหมอนหรืออะไรมาหนุนหลังส่วนล่างไว้ แล้วเหยียดขาขึ้นไปแนบกำแพง
- "Shavasana" หรือ "Savasana" (ท่าศพ) ช่วยคลายกล้ามเนื้อ ลดอาการตึงเกร็ง เป็นท่าที่ผ่อนคลายร่างกายทุกส่วนอย่างสมบูรณ์ ให้นอนหงายราบไปกับพื้น แบมือขึ้น แล้วคลายกล้ามเนื้อแต่ละส่วนของร่างกายแบบรู้ตัว จากหัวจรดเท้า
-
นั่งสมาธิ . เทคนิคช่วยผ่อนคลายแบบนี้จะทำให้ความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกรดีขึ้นได้ [3] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล ท่าที่ช่วยคลายข้อต่อขากรรไกรได้ดี ก็คือนั่งสมาธิ เริ่มจากนั่งขัดสมาธิสบายๆ แล้วเน้นผ่อนคลายลิ้น เพราะส่วนใหญ่ลิ้นจะเกร็งติดเพดานปากแบบที่คุณไม่ค่อยรู้ตัว ต่อมาผ่อนคลายดวงตา ตามด้วยขากรรไกร รวมถึงผิวหน้าบริเวณมุมปากด้วย
- ขั้นตอนพวกนี้เป็นขั้นแรกของ "ปรัตยาหาระ (pratyahara)" คือเน้นการตื่นรู้ภายใน การผ่อนคลายขากรรไกรแบบนี้ต้องใช้เวลาฝึกฝน แต่บอกเลยว่าดีต่อขากรรไกรมาก
-
บริหารขากรรไกร. การออกกำลังกายถือว่าสำคัญมากถ้าไม่อยากขากรรไกรค้าง ถ้าหมั่นทำเป็นประจำและทำถูกวิธี จะทั้งช่วยแก้ไขและป้องกันขากรรไกรค้าง เริ่มจากผ่อนคลาย อย่าเกร็งไหล่ ปล่อยขากรรไกรล่างตามสบาย อย่าเกร็งลิ้น และอย่าขบฟันเข้าด้วยกัน [4] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- วอร์มกล้ามเนื้อขากรรไกร โดยขยับขากรรไกรขึ้น-ลง ซ้าย-ขวาเล็กน้อย ห้ามขบฟันเด็ดขาด อ้าปาก-หุบปากเรื่อยๆ แต่ต้องไม่รู้สึกปวด เมื่อย หรือขัด
- ขยับขากรรไกรไปข้างหน้าให้มากที่สุดแล้วเอากลับมา จากนั้นทำซ้ำไปทางด้านข้าง แล้วผ่อนคลาย
-
บริหารขากรรไกรต้านมือ. กำมือไว้ใต้คางแล้วอ้าปาก จากนั้นกดนิ้วโป้งใต้คางตอนขยับขากรรไกรไปข้างหน้า รวมถึงตอนทำซ้าย-ขวาด้วย ยื่นคางข้างไว้แบบนั้น 2 - 3 วินาที ต่อมาอ้าปากกว้างที่สุด แล้วพยายามหุบปาก สู้กับแรงต้านของนิ้วที่กดฟันล่างข้างหน้าไว้
- ส่องกระจก แล้วค่อยๆ ขยับขากรรไกรล่างขึ้น-ลงตรงๆ อย่าเอียง ระวังอย่าให้ขากรรไกรดังคลิกหรือค้าง
- แต่ละท่าให้ทำวันละ 10 ครั้งขึ้นไป
-
ใช้ TheraBite System. TheraBite เป็นเครื่องแบบพกพาสำหรับรักษาขากรรไกรค้าง ใช้แล้วจะขยับขากรรไกรได้ถูกต้องตามหลักกายวิภาค เครื่องนี้มีทั้งการเคลื่อนไหวขากรรไกรตามปกติและยืดเหยียด เพื่อฟื้นฟูขากรรไกร
- มะเร็งในหัวและคอก็ทำให้ขากรรไกรค้างได้ โดยเฉพาะถ้ามีการฉายรังสี เคสนี้ถ้าบริหารด้วย TheraBite ก็อาจช่วยได้เหมือนกัน [5] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ PubMed Central ไปที่แหล่งข้อมูล
โฆษณา
-
ทำไมขากรรไกรถึงตึงเกร็ง. ความผิดปกติของข้อต่อขากรรไกร (temporomandibular joint disorder หรือ TMJ) คือปัญหาที่มักเกิดกับข้อต่อที่ยึดขากรรไกรไว้กับกะโหลก ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการที่เราเรียกกันว่า “ขากรรไกรค้าง” [6] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล TMJ เป็นแล้วขากรรไกรจะดังคลิก กดเจ็บ ปวด และระบม ทำให้เคี้ยวอาหารลำบาก และรู้สึกยึดๆ ค้างๆ [7] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล ขากรรไกรค้างบางทีก็เกิดจากสารพิษของแบคทีเรียบาดทะยัก (tetanus) ที่ทำให้กล้ามเนื้อหดเกร็งรุนแรง [8] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล บาดทะยักเกิดจากแผลลึกหรือปนเปื้อนสิ่งสกปรกหรือมูลสัตว์ ต้องรีบรักษาทันที โดยไปแผนกฉุกเฉินหรือเรียกรถพยาบาลเมื่อเกิดอาการขากรรไกรค้าง
- จะเสี่ยงเป็นบาดทะยักมากขึ้นไปอีก ถ้าคุณยังไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยัก [9] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- ถ้าเกิดแผลจากวัตถุอะไรที่สกปรก ให้รีบล้างแผลให้สะอาด แล้วไปหาหมอ เพราะอาจต้องฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยัก ถ้าไม่เคยฉีดมาก่อนในรอบ 5 ปี [10] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล ถ้าขากรรไกรค้างเพราะบาดทะยัก ห้ามรักษาเองเด็ดขาด
- อาการอื่นๆ ของบาดทะยัก ที่มักเกิดใน 10 วันหลังบาดเจ็บ ก็คือกลืนลำบาก กล้ามเนื้อหน้าท้องตึงเกร็ง ร่างกายหดเกร็งจนเจ็บปวด มีไข้ เหงื่อโทรม และหัวใจเต้นแรงเร็ว [11] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- “ขากรรไกรค้าง” เพราะ TMJ ปกติจะรักษาเองได้ไม่ยาก ถ้ากรามแน่น ปวด ไม่ยอมหาย หรืออาการหนัก จนอ้าปากหุบปากไม่ได้ ต้องไปโรงพยาบาลทันที [12] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
-
ลองใช้น้ำมันมัสตาร์ดกับกระเทียม. น้ำมันมัสตาร์ดช่วยกระตุ้นให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงบริเวณนั้นมากขึ้น ส่วนกระเทียมช่วยต้านอักเสบ นอกจากนี้กระเทียมยังมีสรรพคุณต้านจุลชีพ (anti-microbial) เลยช่วยรักษาอาการติดเชื้อที่อาจทำให้อาการหนักขึ้นได้ ถ้าขากรรไกรไม่ได้ติดเชื้อหรืออักเสบ จะขยับง่ายขึ้นเยอะเลย [13] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ต้มกระเทียม 2 กลีบในน้ำมันมัสตาร์ด 1 ช้อนชา แล้วทิ้งไว้ให้เย็น จากนั้นใช้น้ำมันนี้นวดบริเวณที่ปวดหรือล็อค 2 - 3 ครั้งต่อวัน
- ควรปรึกษาคุณหมอ หมอฟัน หรือหมอจัดฟันและขากรรไกรก่อนรักษาเองด้วยสมุนไพร
-
ดื่มชาสมุนไพร. ถ้าเอาสมุนไพรต่อไปนี้มาชงชาหรือน้ำสมุนไพรดื่ม จะช่วยเรื่องขากรรไกรค้างได้
- คาวา คาวา (Kava kava) : ช่วยให้ผ่อนคลาย ลดอาการวิตกกังวล
- ดอกเสาวรส (Passionflower) : ลดอาการวิตกกังวล กระสับกระส่าย และไม่สบายตัว จากกล้ามเนื้อตึงเกร็งและอารมณ์แปรปรวน
- ฟีเวอร์ฟิว (Feverfew) : บรรเทาอาการปวด ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
- คาโมไมล์ (Chamomile) : บรรเทาอาการระคายเคืองในผู้ใหญ่ และบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อจากความตึงเครียด [14] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- เปปเปอร์มินต์ (Peppermint) : บรรเทาอาการระคายเคืองและลดปวด
- เอ็กไคนาเซีย (Echinacea) : บรรเทาอาการปวดบวม [15] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
เพิ่มแมกนีเซียม. เพราะช่วยคลายกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการแสบร้อนของระบบประสาท ลดกล้ามเนื้อกระตุกเกร็งที่ขากรรไกร [16] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง ถ้ากินอาหารอุดมแมกนีเซียม จะช่วยบรรเทาอาการตึงเกร็งและการอักเสบของกล้ามเนื้อ อันเป็นผลให้ขากรรไกรค้าง
- อาหารที่อุดมแมกนีเซียมคืออัลมอนด์ มะม่วงหิมพานต์ กล้วย อะโวคาโด แอพริคอตอบแห้ง ถั่วเมล็ดกลม ถั่วฝัก ถั่วเหลือง และโฮลเกรน เช่น ข้าวฟ่าง และข้าวกล้อง [17] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ MedlinePlus ไปที่แหล่งข้อมูล
- ปริมาณแมกนีเซียมที่แนะนำในแต่ละวัน ก็คือ 310 - 320 มก. สำหรับผู้หญิง และ 400 - 420 มก. สำหรับผู้ชาย [18] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ MedlinePlus ไปที่แหล่งข้อมูล ก่อนเปลี่ยนแปลงอาหารให้ปรึกษาคุณหมอก่อน จะกินอาหารเสริมแมกนีเซียมด้วยก็ได้ ถ้าได้แมกนีเซียมจากอาหารประจำวันไม่เพียงพอ
-
เน้นแคลเซียม. แคลเซียมช่วยเสริมสร้างความแข็งแรงให้กระดูก ถ้าเกิดภาวะพร่องแคลเซียม จะทำให้กล้ามเนื้อกระตุกเกร็ง เรียกว่า tetany (ชักเกร็ง) [19] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง ให้เน้นกินอาหารอุดมแคลเซียม กระดูกขากรรไกรจะได้แข็งแรง กล้ามเนื้อขากรรไกรก็ขยับได้มากขึ้น ไม่กระตุกเกร็งจนขากรรไกรค้าง
- อาหารที่เป็นแหล่งแคลเซียมก็เช่น นม โยเกิร์ต ชีส ผักใบเขียว เช่น เคล ปลา เช่น แซลมอน และซาร์ดีน [20] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ MedlinePlus ไปที่แหล่งข้อมูล
- ผู้ใหญ่ควรได้รับแคลเซียมวันละ 1,000 มก. [21] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
เพิ่มวิตามินดี. ร่างกายต้องได้รับวิตามินดีเพียงพอ ถึงจะดูดซึมแคลเซียมได้ดี ถ้าเกิดภาวะพร่องวิตามินดี จะทำให้กระดูกไม่แข็งแรง อาจจะปวดกระดูกได้ เพราะงั้นถ้าใครวิตามินดีไม่พอ ก็เสี่ยงเกิด TMJ และขากรรไกรค้างได้มากกว่าคนอื่น [22] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- ปลาไขมันสูง เช่น ทูน่า แซลมอน และแมคเคอเรล จะมีวิตามินดีสูง รวมถึงน้ำมันตับปลา (fish liver oil) ด้วย ส่วนอาหารที่พอมีวิตามินดีบ้างก็เช่น ไข่แดง ตับวัว และชีส แหล่งวิตามินดีอื่นๆ ก็คืออาหารที่มีการเพิ่มวิตามินและแร่ธาตุเข้าไป เช่น นม โยเกิร์ต น้ำส้ม มาการีน และซีเรียลพร้อมกิน [23] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ MedlinePlus ไปที่แหล่งข้อมูล
- ในแต่ละวัน ผู้ใหญ่ปกติควรได้รับวิตามินดี 600 IU (international units) [24] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ MedlinePlus ไปที่แหล่งข้อมูล
โฆษณา
-
นวดเองเลย. ให้นวดกล้ามเนื้อขากรรไกรเบาๆ ด้วยปลายนิ้ว ลองคลำหาสันกรามให้เจอบริเวณที่ปวดหรือดังคลิก แล้วนวดวนเบาๆ สักข้างละ 1 นาที จะช่วยคลายกล้ามเนื้อและเอ็นที่ยึดได้ [25] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
ประคบร้อนและเย็นสลับกันไป. ประคบเย็นช่วยลดบวมลดอักเสบ ส่วนประคบร้อนช่วยบรรเทาปวดและคลายกล้ามเนื้อ [26] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Cleveland Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล ให้ใช้กระเป๋าน้ำร้อนหรือเอาผ้าขนหนูชุบน้ำอุ่นจัด ส่วนประคบเย็นใช้เจลแพ็คหรือผ้าห่อถุงน้ำแข็งก็ได้ [27] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง นอกจากนี้ยังใช้ heat pack หรือแผ่นประคบร้อน บรรเทาอาการปวดเมื่อยตึงเกร็งที่คอและไหล่ได้ด้วย
- ระวังอย่าให้ร้อนลวกหรือเย็นจนกัดผิว! ประคบเย็นแค่ 10 นาที หรือประคบร้อนแค่ 5 นาทีพอ ที่สำคัญต้องมีผ้าคั่นที่ประคบกับผิวไว้เสมอ ป้องกันผิวถูกลวก/กัด
-
จัดท่าทางให้เหมาะสม. ต้องจัดท่าทางตัวเองให้เหมาะสมตลอดวัน โดยเฉพาะตอนนั่งทำงานที่โต๊ะ หน้าคอม หรือแค่นั่งเฉยๆ นานๆ หัวและคอต้องตั้งตรง กล้ามเนื้อจะได้ผ่อนคลาย ไม่ตึงเกร็ง
-
อย่าขบหรือเคี้ยวฟัน. คนที่กัดหรือบดฟันบ่อยๆ ยิ่งเสี่ยงเป็น TMJ เพราะมีแรงกดที่ข้อต่อขากรรไกรและกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะคนที่ นอนกัดฟัน ถ้าลดละเลิกพฤติกรรมตรงนี้ได้ ก็จะลดโอกาสเกิดขากรรไกรค้างเพราะ TMJ [28] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
-
กินอาหารนิ่มๆ. เวลากล้ามเนื้อขากรรไกรเจ็บแน่น ต้องให้ขากรรไกรได้พัก อย่าไปเพิ่มภาระให้ขากรรไกร อาหารที่แนะนำก็เช่น ซุป/น้ำแกง ไข่ ปลา คอทเทจชีส สมูธตี้ และผักต้ม โดยกินทีละน้อยๆ อย่าเคี้ยวอะไรแข็งๆ เหนียวๆ [29] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Cleveland Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- อย่าเคี้ยวหมากฝรั่ง
-
ดื่มน้ำวันละ 8 - 10 แก้ว. ขาดน้ำแล้วกล้ามเนื้อหดเกร็ง เป็นตะคริวง่าย ทำให้ยิ่งขากรรไกรค้าง [30] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล ให้ดื่มน้ำเรื่อยๆ กล้ามเนื้อและกระดูกจะได้แข็งแรง แต่ละวันต้องดื่มให้ได้ 8 แก้วขึ้นไปโฆษณา
ข้อมูลอ้างอิง
- ↑ http://www.nfid.org/idinfo/tetanus
- ↑ https://www.cdc.gov/tetanus/about/diagnosis-treatment.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/diagnosis-treatment/treatment/txc-20209408
- ↑ http://www.findhomeremedy.com/11-effective-natural-cures-for-lockjaw/
- ↑ https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23052916
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/home/ovc-20209398
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/symptoms-causes/dxc-20209401
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tetanus/home/ovc-20200456
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tetanus/home/ovc-20200456
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tetanus/symptoms-causes/dxc-20200458
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tetanus/symptoms-causes/dxc-20200458
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/symptoms-causes/dxc-20209401
- ↑ http://www.findhomeremedy.com/11-effective-natural-cures-for-lockjaw/
- ↑ http://www.findhomeremedy.com/11-effective-natural-cures-for-lockjaw/
- ↑ https://naturallydaily.com/how-to-get-rid-of-lockjaw/
- ↑ https://ods.od.nih.gov/factsheets/Magnesium-HealthProfessional/
- ↑ https://medlineplus.gov/ency/article/002423.htm
- ↑ https://medlineplus.gov/ency/article/002423.htm
- ↑ http://emedicine.medscape.com/article/241893-overview
- ↑ https://medlineplus.gov/calcium.html
- ↑ https://ods.od.nih.gov/factsheets/Calcium-Consumer/
- ↑ http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/expert-answers/vitamin-d-deficiency/faq-20058397
- ↑ https://medlineplus.gov/ency/article/002405.htm
- ↑ https://medlineplus.gov/ency/article/002405.htm
- ↑ https://www.painscience.com/articles/spot-07-masseter.php
- ↑ http://my.clevelandclinic.org/health/articles/treatment-options-for-temporomandibular-disorders-tmd
- ↑ http://www.findhomeremedy.com/11-effective-natural-cures-for-lockjaw/
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tmj/symptoms-causes/dxc-20209401
- ↑ http://my.clevelandclinic.org/health/articles/treatment-options-for-temporomandibular-disorders-tmd
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/muscle-cramp/symptoms-causes/dxc-20186052
โฆษณา
