ดาวน์โหลดบทความ
ดาวน์โหลดบทความ
หลังถอนฟัน กระดูกเบ้าฟันและเหงือกจะเป็นแผล ถ้าไม่ดูแลดีๆ นอกจากเจ็บปวดแสนสาหัสแล้วยังอักเสบติดเชื้อได้ด้วย บทความวิกิฮาวนี้จะแนะนำวิธีการเตรียมตัวก่อนถอนฟัน และดูแลเหงือกหลังถอนฟันให้คุณเอง รับรองฟื้นตัวเร็ว ไม่มีอาการแทรกซ้อน
ขั้นตอน
-
กัดผ้าก๊อซให้แน่น. พอถอนฟันเสร็จแล้ว คุณหมอจะเอาผ้าก๊อซมากดที่แผลเพื่อห้ามเลือด ก็ต้องกัดไว้ให้แน่น เพื่อเพิ่มแรงกดห้ามเลือดบริเวณนั้น แต่ถ้าเลือดไหลเยอะ ไม่ยอมหยุด ก็ต้องลองขยับผ้าก๊อซให้ตรงแผลมากขึ้น [1] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- อย่าเพิ่งพูด เพราะจะทำให้ผ้าก๊อซเลื่อนหลุด เลือดอาจจะไหลเพิ่ม ไม่ยอมแข็งตัวปิดแผลสักที
- ถ้าผ้าก๊อซชุ่มเกินไป ให้เปลี่ยนแผ่นใหม่ แต่ก็อย่าเปลี่ยนผ้าก๊อซถี่เกินไป และอย่าบ้วนน้ำลายบ่อยๆ เพราะจะทำให้เลือดที่แข็งตัวปิดแผลแล้วหลุดออกมาจนเลือดไหลอีก
- อย่าเอาลิ้นดุนหรือเอานิ้วไปแตะบริเวณแผลถอนฟัน นอกจากนี้พยายามอย่าสั่งน้ำมูกเลยหรือสั่งแรงๆ รวมถึงไอและจาม เพราะแรงดันจะทำให้แผลเลือดออกอีก อีกเรื่องคืออย่าเอามือไปอังหรือจับแก้มแถวบริเวณที่มีแผลถอนฟัน เพราะจะทำให้แผลอุ่นหรือร้อน
- ผ่านไป 30 - 45 นาทีให้เอาผ้าก๊อซออก แล้วส่องกระจกว่าแผลยังมีเลือดไหลไหม
-
กินยาแก้ปวด. ต้องเป็นยาที่คุณหมอจ่ายให้หรือแนะนำเท่านั้น แต่ถ้าคุณหมอไม่ได้จ่ายยามา ก็ซื้อยาแก้ปวดกินเองได้ ถ้าคุณหมอจ่ายยาปฏิชีวนะให้ ก็ต้องกินให้หมดตามที่คุณหมอสั่ง [2] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ให้รีบกินยาแก้ปวดเม็ดแรกก่อนที่ยาชาจะหมดฤทธิ์ และควรกินยาแก้ปวดและยาปฏิชีวนะให้ครบตามที่คุณหมอสั่ง
-
ประคบเย็น. ประคบเย็นที่แก้ม แถวๆ แผลถอนฟัน ช่วยห้ามเลือดและลดบวมโดยทำให้หลอดเลือดหดตัว ประคบเย็น 10 - 20 นาที แล้วพักหน้า 30 นาที ไม่ว่าจะใช้เจลแพ็คหรือถุงน้ำแข็ง ก็ให้เอาผ้าห่อไว้ก่อน อย่าประคบเย็นที่ผิวโดยตรง พยายามประคบเรื่อยๆ ช่วง 24 - 48 ชั่วโมงแรกหลังถอนฟัน หลังจาก 48 ชั่วโมง อาการบวมจะดีขึ้น ประคบเย็นไปก็ไม่ได้ช่วยบรรเทาอาการแล้ว [3] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- จะเอาน้ำแข็งบดหรือก้อนน้ำแข็งใส่ในถุงซิปล็อคแล้วรูดปิดก็ได้ ถ้าไม่มีเจลแพ็ค
- อย่าให้มือไปอังที่แก้มข้างที่ถอนฟัน เพราะจะทำให้แผลร้อนหรืออุ่นแทน
-
ใช้ถุงชา. ชามีกรดแทนนิก (tannic acid) ช่วยให้เลือดแข็งตัวโดยทำให้หลอดเลือดหดตัว ถ้าใช้ถุงชาจะช่วยห้ามเลือดได้ ถ้าถอนฟันไปได้ 1 ชั่วโมงแล้วเห็นเลือดซึมออกมา ให้ลองกดถุงชาชื้นๆ ที่แผล แล้วกัดให้แน่นประมาณ 20 - 30 นาที ดื่มชาเย็นๆ ก็ช่วยได้ แต่ถ้ากัดถุงชาโดยตรงจะเห็นผลกว่า [4] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
กลั้วปากด้วยน้ำเกลือ. ถอนฟันแล้วรอจนวันรุ่งขึ้น ค่อยกลั้วหรือบ้วนปาก ให้ผสมน้ำเกลือบ้วนปากโดยใช้เกลือ 1 ช้อนชากับน้ำ 8 ออนซ์ (1 ถ้วยตวง) ให้กลั้วและบ้วนเบาๆ อย่าให้เกิดแรงดัน เช่น ขยับลิ้นไปมาซ้ายขวาหลายๆ ครั้ง แล้วบ้วนน้ำเบาๆ ไม่ให้แผลเลือดออกซ้ำ [5] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ให้กลั้วและบ้วนปากด้วยน้ำเกลือแบบนี้วันละ 4 - 5 ครั้ง ติดต่อกันหลายๆ วันหลังถอนฟัน โดยเฉพาะหลังอาหารและก่อนนอน
-
พักผ่อนเยอะๆ. ถ้าพักผ่อนนอนหลับเยอะๆ ความดันเลือดจะคงที่ ทำให้เลือดแข็งตัวปิดปากแผล เหงือกฟื้นตัวอย่างที่ควรจะเป็น เพราะงั้นอย่าเพิ่งทำอะไรที่ต้องออกแรง พูดง่ายๆ คืออยู่เฉยๆ สัก 24 ชั่วโมงหลังถอนฟัน พยายามกึ่งนั่งกึ่งนอนให้หัวตั้งบ่าไว้ เลือดและ/หรือน้ำลายจะได้ไม่ไหลลงคอเยอะตอนนอนจนสำลัก [6] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- พยายามกึ่งนั่งกึ่งนอนหนุนหมอน 2 ใบ และอย่านอนตะแคงฝั่งที่ถอนฟัน บริเวณนั้นจะได้ไม่ร้อนจนเลือดคั่ง
- อย่าค้อมตัว ก้มหน้า หรือยกของหนัก
- นั่งตัวตรงเสมอ
-
แปรงฟัน. พอผ่านไป 24 ชั่วโมง ให้แปรงฟันและลิ้นเบาๆ แต่ ห้ามแปรงฟันโดนแผลหรือบริเวณใกล้เคียง ให้ใช้วิธีบ้วนปากเบาๆ ด้วยน้ำเกลือแทนตามขั้นตอนด้านบน แผลจะได้ไม่ฉีก ทำแบบนี้ไป 3 - 4 วัน [7] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ระหว่างนี้ยังใช้ไหมขัดฟันและน้ำยาบ้วนปากได้ตามปกติ แค่อย่าไปขัดฟันแถวแผล และใช้น้ำยาบ้วนปากฆ่าเชื้อตามที่คุณหมอสั่ง จะได้ฆ่าแบคทีเรีย ป้องกันการติดเชื้อ
-
ใช้เจล Chlorhexidine. ใช้ทารอบแผลได้เลยตั้งแต่วันรุ่งขึ้นหลังถอนฟัน แผลจะได้หายเร็วขึ้น แถมช่วยป้องกันแบคทีเรียไม่ให้สะสมแถวแผล เจลนี้ใช้ลดปวดได้ด้วย [8] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- อย่าทาเจลลงไปในเบ้าฟันโดยตรง แค่ทารอบๆ แผลก็พอ
-
หลังผ่านไป 24 - 48 ชั่วโมง ให้ประคบร้อน. เพื่อเพิ่มการไหลเวียนของเลือด แผลจะได้หายเร็วขึ้น ลดปวดลดบวม หลังถอนฟันไปได้ 36 ชั่วโมง ให้ใช้ผ้าชุบน้ำร้อนบิดหมาด ประคบหน้าข้างที่ถอนฟัน 20 นาที แล้วพัก 20 นาที สลับกันไปแบบนี้ [9] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
ระวังอาหารการกิน. ให้รอจนยาชาหมดฤทธิ์แน่ๆ ก่อน แล้วค่อยกินอาหาร โดยเริ่มจากอะไรนิ่มๆ ก่อน และเคี้ยวข้างที่ไม่ได้ถอนฟัน ถ้ากินอะไรนิ่มๆ เย็นๆ ได้จะดีที่สุด เช่น ไอศครีม เพราะช่วยบรรเทาอาการปวด และอย่างน้อยก็มีอะไรตกถึงท้องบ้าง อย่าเพิ่งรีบกินอะไรแข็งๆ ที่ต้องเคี้ยว หรืออะไรร้อนๆ ที่สำคัญคืออย่าใช้หลอด เพราะเวลาดูด เลือดที่แข็งตัวปิดปากแผลจะหลุดจนเลือดไหลอีก [10] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- กินอาหารครบทุกมื้อตามปกติ
- กินอาหารอุณหภูมิห้องหรือเย็นหน่อย อย่ากินอะไรอุ่นๆ ร้อนๆ
- กินอะไรนิ่มๆ เย็นๆ เช่น ไอศครีม สมูธตี้ พุดดิ้ง เยลลี่ โยเกิร์ต หรือซุป เป็นอะไรที่ควรกินหลังถอนฟัน เพราะช่วยคลายปวด สบายปากขึ้น แต่อย่าให้อาหารนั้นแข็งหรือเย็นเจี๊ยบ และอย่าเคี้ยวแถวแผล พวกอาหารเหนียวๆ หรือแข็งหน่อย เช่น ซีเรียล ถั่ว ข้าวโพดคั่ว พวกนี้กินยากแถมเจ็บแผล ดีไม่ดีแผลจะฉีกจนเลือดออกซ้ำ ให้เริ่มจากอาหารเหลวๆ ก่อน แล้วเปลี่ยนเป็นอาหารกึ่งเหลวกึ่งแข็ง สุดท้ายค่อยกินอาหารตามปกติหลังผ่านไปได้ 2 - 3 วัน
- อย่าใช้หลอดดูดน้ำ เพราะจะเกิดแรงดูดในปาก ทำให้แผลเลือดออกได้ ให้จิบๆ หรือใช้ช้อนตักแทนจะช่วยได้
- อย่ากินอาหารเผ็ดๆ เหนียวๆ เครื่องดื่มร้อน คาเฟอีน แอลกอฮอล์ และน้ำอัดลม
- งดสูบบุหรี่หรือดื่มแอลกอฮอล์อย่างน้อย 24 ชั่วโมงหลังถอนฟัน
โฆษณา
-
ส่วนใหญ่จะบวม. เหงือกและปากของคุณจะบวมเพราะบอบช้ำตอนถอนฟัน ที่สำคัญคือปวดไปหมดอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ ซึ่งถือเป็นอาการปกติ และจะดีขึ้นเองหลังผ่านไป 2 - 3 วัน ระหว่างนั้นให้ประคบเย็นแก้มข้างที่ถอนฟันไปเรื่อยๆ เพื่อบรรเทาปวด ลดบวม และป้องกันการอักเสบ [11] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
เลือดไหล. ถอนฟันแล้วเลือดจะไหลเยอะจากหลอดเลือดเล็กๆ ในเหงือกและกระดูก แต่ไม่ควรไหลเยอะผิดปกติหรือไหลตลอดเวลาไม่ยอมหยุด จนบางเคสคุณหมอก็ต้องเย็บแผลช่วย แบบนี้คุณหมอจะใส่สารห้ามเลือดหรือ post-surgical pack ไว้ระหว่างฟัน ไม่ใช่ที่แผลโดยตรง ถ้าจะขยับตำแหน่งของ pack นี้ก็ต้องปรึกษาคุณหมอ [12] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
ปล่อยให้เลือดแข็งตัวปิดปากแผลไป. จะเกิดลิ่มเลือดหรือเลือดแข็งตัวปิดปากแผลภายใน 1 - 2 วัน สำคัญมากว่าอย่าไปคุ้ยแคะแกะเกาหรือทำให้ก้อนเลือดนี้หลุดออก เพราะจำเป็นต่อการฟื้นตัวของเหงือก ถ้าไปยุ่ง เลือดจะไหลซ้ำ หายช้ากว่าเดิม ดีไม่ดีจะปวดหรือติดเชื้อได้ [13] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
เกิดชั้นเนื้อเยื่อบุผิว. ในช่วง 10 วันหลังถอนฟัน เซลล์เหงือกจะเพิ่มจำนวนขึ้นอย่างรวดเร็วจนเกิดเป็นชั้นเนื้อเยื่อบุผิว (epithelium) ที่เติมเต็มช่องว่างอันเกิดจากการถอนฟัน เพราะงั้นห้ามไปรบกวนกระบวนการนี้เด็ดขาด เพราะจำเป็นต่อการฟื้นตัวของเหงือก
-
เกิดการสร้างกระดูก. พอเกิดชั้นเนื้อเยื่อบุผิวแล้ว เซลล์สร้างกระดูกในไขกระดูกก็จะเริ่มทำงาน ปกติกระบวนการที่ว่าจะเริ่มจากผนังเบ้าฟัน ต่อไปเรื่อยๆ จนถึงตรงกลาง [14] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ PubMed Central ไปที่แหล่งข้อมูล หลุมที่เกิดจากการถอนฟันก็จะปิดสนิทในที่สุด กว่าจะสร้างกระดูก (bone deposition) จนปิดเบ้าฟันสนิทก็ใช้เวลานานเป็นปี แต่ระหว่างนั้นเหงือกจะสร้างชั้นเนื้อเยื่อปิดภายใน 2 อาทิตย์ ไม่ต้องกลัวจะมีอะไรผิดปกติ เพราะมองด้วยตาเปล่าจะไม่หลงเหลือแผลอีกโฆษณา
-
แจ้งคุณหมอเรื่องโรคประจำตัว. ถ้ามีโรคประจำตัวหรือใช้ยาอะไรอยู่ ต้องแจ้งให้คุณหมอทราบก่อนถอนฟัน เพราะอาจทำให้เกิดอาการแทรกซ้อนระหว่างหรือหลังถอนฟัน อันตรายมาก
- คนที่เป็นเบาหวาน ถ้าถอนฟันแล้วจะหายช้ากว่าคนอื่น เพราะเลือดหยุดยากกว่า ต้องรักษาระดับน้ำตาลให้คงที่ก่อน ถึงจะแน่ใจได้ว่าแผลจะหายเร็วหรือตามปกติหลังถอนฟัน อย่าลืมแจ้งคุณหมอเรื่องอาการเบาหวานและผลตรวจระดับน้ำตาลในเลือดล่าสุดด้วย คุณหมอจะเป็นคนตัดสินใจเอง ว่าปลอดภัยพอที่จะถอนฟันหรือเปล่า [15] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Cleveland Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- คนที่ความดันสูง ต้องระวังเรื่องยาความดันบางตัวทำให้เหงือกเลือดไหลไม่หยุด ต้องปรึกษาคุณหมอเรื่องหยุดยาก่อนถอนฟัน ไม่งั้นจะเป็นอันตรายได้ ควรแจ้งคุณหมอเรื่องยาความดันที่กินอยู่ หรือกินไปเมื่อไม่นานมานี้ [16] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- คนที่กินยาต้านการแข็งตัวของเลือด (anticoagulants) หรือยาเจือจางเลือด (blood-thinning drugs) เช่น warfarin หรือ heparin ก็ต้องแจ้งคุณหมอก่อนถอนฟัน เพราะจะทำให้เลือดแข็งตัวยาก ปากแผลไม่ยอมปิด [17] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ PubMed Central ไปที่แหล่งข้อมูล
- คนที่กินยาคุมกำเนิดที่มีฮอร์โมนเอสโตรเจนอยู่ จะมีปัญหาเรื่องการแข็งตัวของเลือดได้ ต้องปรึกษาคุณหมอก่อนถอนฟันเช่นกัน [18] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ PubMed Central ไปที่แหล่งข้อมูล
- ยาที่ต้องกินติดต่อกันนานๆ อาจทำให้ปากแห้ง น้ำลายน้อย เลยติดเชื้อได้ง่ายหลังถอนฟัน แบบนี้ก็ต้องปรึกษาหมอฟันก่อนเช่นกัน แต่ห้ามปรับเปลี่ยนโดสยาหรือตัวยาโดยไม่ปรึกษาคุณหมอประจำตัวเด็ดขาด
-
สูบบุหรี่มีผลแน่นอน. บุหรี่นี่แหละตัวการสำคัญของโรคเหงือก [19] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง แถมลักษณะการสูบหรือ "ดูด" บุหรี่ ยังทำให้เลือดที่อุตส่าห์แข็งตัวปิดปากแผลแล้วหลุดออกมาจนเลือดไหลซ้ำอีก ทำให้เหงือกฟื้นตัวลำบาก นอกจากนี้ตัวยาสูบ (tobacco) ยังทำให้แผลระคายเคือง หายช้าขึ้น [20] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- ถ้าปกติเป็นสิงห์อมควัน ควรตัดใจเลิกบุหรี่ก่อนถอนฟัน
- ถ้ารู้ตัวว่าตัดใจเลิกบุหรี่ไม่ได้ ก็ต้องอดใจไม่สูบอย่างน้อย 48 ชั่วโมงหลังถอนฟัน ส่วนใครใช้ยาสูบแบบเคี้ยวหรือ "จุ่ม (dip)" แล้วดูด ก็ต้องงดไปก่อน 7 วันเต็มๆ [21] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
-
ปรึกษาคุณหมอประจำตัว. ปรึกษาคุณหมอประจำตัวก่อนว่าจะถอนฟัน เผื่อมีข้อควรระวัง ทั้งจากโรคประจำตัวและยาที่ใช้ คุณหมอจะได้แนะนำวิธีปฏิบัติตัวถูกโฆษณา
คำเตือน
- ถ้ารู้สึกปวดผิดปกติหลังถอนฟันไปได้ 1 อาทิตย์ ต้องกลับไปหาหมอฟัน
- งดดื่มกาแฟอย่างน้อย 6 ชั่วโมงก่อนถอนฟัน เพราะจะไปลดประสิทธิภาพของยาชาหรือยาสลบ
- ถ้าผ่านไป 2 วันแล้วปวดมากขึ้น ให้รีบไปหาหมอฟัน เพราะเป็นไปได้ว่าเบ้าฟันแห้งเกินไป
- เลือดออกจางๆ หรือน้ำลายมีเลือดปนถือว่าปกติในช่วง 12 - 24 ชั่วโมงแรก แต่ถ้าเลือดข้นๆ ไหลไม่ยอมหยุด ทั้งๆ ที่ถอนฟันไปได้ 3 - 4 ชั่วโมงแล้ว ก็ต้องรีบกลับไปหาหมอฟัน [22] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ถ้าหลังถอนฟัน รู้สึกว่ามีเศษกระดูกแหลมๆ ทิ่มออกมา หรือที่เรียกว่า bone sequestra (เนื้อกระดูกที่ตายและหลุดเป็นชิ้น) ต้องรีบแจ้งหมอฟัน ปกติกระดูกจะค่อยๆ สร้างกลับมา แต่ถ้ามีเศษกระดูกที่ตายแล้วกระจายเป็นชิ้นๆ จะทำให้เจ็บปวดได้ ต้องเอาออก คุณหมอจะบอกเองว่าต้องทำยังไง [23] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
โฆษณา
ข้อมูลอ้างอิง
- ↑ http://www.oralfacialsurgeon.com/procedures/surgical-instructions/after-multiple-extractions/
- ↑ http://www.oralfacialsurgeon.com/procedures/surgical-instructions/after-multiple-extractions/
- ↑ http://www.iowaoralsurgery.com/surgical-instructions/extractions/
- ↑ http://www.uofmmedicalcenter.org/healthlibrary/Article/84678
- ↑ http://www.iowaoralsurgery.com/surgical-instructions/extractions/
- ↑ http://www.uofmmedicalcenter.org/healthlibrary/Article/84678
- ↑ http://www.iowaoralsurgery.com/surgical-instructions/extractions/
- ↑ http://www.thedentalelf.net/2012/12/13/moderate-evidence-that-chlorhexidine-rinse-or-gel-provides-a-benefit-in-preventing-dry-socket/
- ↑ http://www.dentistglendaleca.com/patient-center/post-op-instructions
- ↑ http://www.iowaoralsurgery.com/surgical-instructions/extractions/
- ↑ http://www.oralfacialsurgeon.com/procedures/surgical-instructions/after-multiple-extractions/
- ↑ http://www.oralfacialsurgeon.com/procedures/surgical-instructions/after-multiple-extractions/
- ↑ http://www.maxillocare.com/surgical-instructions/after-extractions.html
- ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3220149/
- ↑ http://my.clevelandclinic.org/health/diseases_conditions/hic_Diabetes_Basics/hic_Diabetes_and_Alcohol/hic_Oral_Health_Problems_and_Diabetes
- ↑ http://www.drweil.com/drw/u/id/QAA337888
- ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15530128
- ↑ http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1436047/
- ↑ http://www.medicinenet.com/gum_problems/page2.htm
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-socket/basics/risk-factors/con-20025990
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/dry-socket/basics/prevention/con-20025990
- ↑ http://www.iowaoralsurgery.com/surgical-instructions/extractions/
- ↑ http://www.northernstardentalgroup.com/oral-surgery-/surgical-instructions/after-tooth-extractions/
โฆษณา
