ดาวน์โหลดบทความ
ดาวน์โหลดบทความ
ชิคุนกุนยา (Chikungunya) เป็นไวรัสที่ติดต่อสู่มนุษย์ได้หลังถูกยุงกัด ยุงที่มีชิคุนกุนยายังเป็นพาหะของโรคอื่นๆ ด้วย เช่น ไข้เลือดออก (dengue) และไข้เหลือง (yellow fever) ชิคุนกุนยาพบได้ทั่วโลก รวมถึงแถบแคริบเบียน และเขตอากาศร้อนชื้นของเอเชีย ไปจนถึงแอฟริกา อเมริกาใต้ และอเมริกาเหนือ ณ ตอนนี้ยังไม่มียา วัคซีน หรือวิธีกำจัดไวรัสชิคุนกุนยาโดยเฉพาะ จะเป็นการบรรเทาอาการมากกว่า [1] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง สำคัญมากว่าต้องรีบสังเกตสัญญาณและอาการของโรคชิคุนกุนยา จากนั้นรักษาแก้อาการ และป้องกันโรคแทรกซ้อน
ขั้นตอน
-
สังเกตอาการระยะเฉียบพลัน. โรคระยะเฉียบพลัน (acute phase) จะแสดงอาการรวดเร็วในช่วงสั้นๆ [2] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง บางทีก็ไม่มีอาการเลยนาน 2 - 12 วันหลังถูกยุงที่มีเชื้อกัด ที่พบบ่อยคือไม่แสดงอาการ 3 - 7 วัน แต่พอแสดงอาการ จะเป็นอยู่ประมาณ 10 วันแล้วค่อยดีขึ้น [3] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง อาการต่อไปนี้คืออาการที่พบได้ช่วงระยะเฉียบพลัน
- เป็นไข้ : ปกติไข้จะสูงประมาณ 39 - 40.5°C (102 - 105°F) และมักเป็นนานประมาณ 3 - 7 วัน [4] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63. [5] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง ลักษณะคือจะเป็นไข้แบบ biphasic คือเป็นไข้ 2 ช่วง (เป็นแล้วหายไป 2 - 3 วัน จากนั้นเป็นไข้ต่ำๆ (38 – 39°C หรือ 101 – 102°F) อีก 2 - 3 วัน ระหว่างนั้นไวรัสจะสะสมในกระแสเลือด แล้วแพร่ไปยังอวัยวะต่างๆ ของร่างกาย
- Arthritis (ข้ออักเสบ) : จะเริ่มมีอาการตามข้อเล็กๆ ที่มือ ข้อมือ ข้อเท้า และข้อใหญ่ๆ อย่างเข่า และไหล่ แต่ไม่เป็นที่สะโพก [6] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63. ผู้ป่วยประมาณ 70% จะมีอาการปวดลามจากข้อหนึ่งไปยังอีกข้อ คือพอเริ่มจะหายปวดข้อแรก ก็จะปวดข้ออื่นตาม [7] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Information for Healthcare providers. Chikungunya fever. Pan American Health Organization. Jan 2014. จะปวดเป็นพิเศษในตอนเช้า ถ้าบริหารเบาๆ ก็จะช่วยให้ทุเลาลง ข้อจะดูบวมหรือกดเจ็บด้วย รวมถึงมีอาการเอ็นอักเสบ (tenosynovitis) [8] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63. ปกติอาการปวดข้อจะหายไปใน 1 - 3 อาทิตย์ และเจ็บมากแค่ช่วงอาทิตย์แรกเท่านั้น แต่ก็มีบางรายเหมือนกัน ที่ปวดข้อนานต่อไปเป็นปี
- ผื่นผิวหนัง : ผู้ป่วยประมาณ 40% - 50% จะมีผื่นขึ้นด้วย ที่พบบ่อยสุดคือ morbilliform eruption (maculopapular) หรือผื่นนูนแดง คือเป็นผื่นแดงและมีตุ่มนูนเล็กๆ ผสมกัน ผื่นจะขึ้น 3 - 5 วันหลังเริ่มมีไข้ แล้วจะดีขึ้นใน 3 - 4 วัน ปกติผื่นจะเริ่มขึ้นที่แขนก่อน แล้วลามไปที่หน้ากับตัว [9] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67. ให้ถอดเสื้อแล้วส่องกระจก สังเกตว่ามีตุ่มแดงตามตัวและคันไหม อย่าลืมส่องที่แผ่นหลัง ต้นคอ และรักแร้ด้วย
-
สังเกตอาการระยะกึ่งเฉียบพลัน. โรคระยะกึ่งเฉียบพลัน (subacute phase) จะกินระยะเวลา 1 - 3 เดือนหลังผ่านระยะเฉียบพลัน ช่วงระยะนี้อาการหลักๆ คือข้ออักเสบ และอาจมีความผิดปกติในหลอดเลือดร่วมด้วย เช่น Raynaud’s phenomenon
- อาการของ Raynaud’s phenomenon คือเลือดไหลเวียนไปเลี้ยงมือและเท้าได้น้อยลง เมื่อถูกกระตุ้นด้วยความเย็นหรือตึงเกร็ง ให้ลองสังเกตปลายนิ้วดู ว่าเย็นและสีออกคล้ำๆ ม่วงๆ ไหม
-
สังเกตอาการระยะเรื้อรัง. โรคระยะเรื้อรัง (chronic phase) จะเริ่มหลังมีอาการระยะเฉียบพลันไปได้ 3 เดือน สังเกตได้จากอาการปวดข้อต่อเนื่อง โดยมีผู้ป่วย 33% ปวดข้อ (arthralgia) นานถึง 4 เดือน ผู้ป่วย 15% ปวดนาน 20 เดือน และผู้ป่วย 12% ปวดต่อเนื่อง 3 - 5 ปีเลยทีเดียว [10] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63. มีงานวิจัยหนึ่งที่ชี้ว่าผู้ป่วย 64% มีอาการข้อยึด และ/หรือปวดข้อนานเกิน 1 ปีตั้งแต่เริ่มติดเชื้อ [11] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Staples J, Breiman R, Powers A. Chikungunya Fever: An Epidemiological Review of a Re-Emerging Infectious Disease. Emerging Infections. 2009:49 (15 September). คุณอาจจะมีอาการไข้กลับซ้ำ อาการ asthenia (อ่อนแรงหรืออ่อนเพลียผิดปกติ) arthritis คือข้อบวม/อักเสบหลายจุด และ tenosynovitis (เอ็นอักเสบ)
- ถ้าเป็นโรคข้ออื่นอยู่แล้ว เช่น โรคข้อรูมาตอยด์ (rheumatoid arthritis) ก็ยิ่งเสี่ยงมีอาการชิคุนกุนยาในระยะเรื้อรัง [12] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ถึงจะพบน้อยมาก แต่ผู้ป่วยบางคนก็เป็นโรคข้อรูมาตอยด์ตั้งแต่เริ่มติดเชื้อ โดยจะแสดงอาการในระยะเวลาประมาณ 10 เดือน [13] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Bouquillard E, Combe B. A report of 21 cases of rheumatoid arthritis following Chikungunya fever. A mean follow-up of two years. Joint, Bone, & Spine Journal. 76 (2009) 654–657.
-
สังเกตอาการอื่นๆ. อาการที่พบบ่อยและเห็นเด่นชัด คือมีไข้ ผื่นขึ้น และปวดข้อ แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่ก็จะมีอาการอื่นร่วมด้วยเช่นกัน เช่น [14] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ปวดกล้ามเนื้อ/ปวดหลัง (Myalgia)
- ปวดหัว
- เจ็บระคายคอ
- ปวดท้อง
- ท้องผูก
- ต่อมน้ำเหลืองที่คอบวม
-
แยกโรคชิคุนกุนยาจากโรคอื่นที่คล้ายคลึงกัน. อาการของชิคุนกุนยาจะเหมือนกับอาการของโรคจากยุงส่วนใหญ่ เพราะงั้นต้องแยกให้ออก โรคที่อาการคล้ายกับชิคุนกุนยาก็เช่น
- โรคฉี่หนู (Leptospirosis) : สังเกตว่าตัวเองปวดน่องหรือเดินแล้วเจ็บไหม รวมถึงลองส่องกระจกว่าตาขาวสีแดงสดหรือเปล่า (เลือดออกใต้เยื่อบุตา หรือ subconjunctival hemorrhage) เป็นอาการที่เกิดจากเส้นเลือดฝอยแตก ต้องนึกย้อนว่าช่วงนี้เพิ่งไปเที่ยวฟาร์ม สัมผัสกับสัตว์หรือน้ำที่ปนเปื้อนหรือเปล่า เพราะเชื้อแพร่ได้ทั้งทางน้ำและในดิน
- ไข้เลือดออก (Dengue fever) : นึกย้อนว่าช่วงนี้ไปที่ที่ยุงเยอะหรือถูกยุงกัดหรือเปล่า โดยเฉพาะถ้าไปแถบร้อนชื้นอย่างแอฟริกา อเมริกาใต้ อเมริกากลาง แคริบเบียน อินเดีย และทางใต้ของอเมริกาเหนือ เพราะเป็นแถบที่ไข้เลือดออกชุม ให้ส่องกระจกดู ว่ามีรอยช้ำ จุดเลือด หรือปื้นแดงในตาขาวไหม รวมถึงเลือดออกที่เหงือก หรือเลือดกำเดาไหลเรื่อยๆ ไหม เลือดออกนี่แหละจุดต่างที่ชัดเจนระหว่างไข้เลือดออกกับชิคุนกุนยา
- มาลาเรีย (Malaria) : นึกย้อนว่าช่วงนี้ไปที่ที่ยุงเยอะหรือถูกยุงกัดหรือเปล่า โดยเฉพาะถ้าไปแถบอเมริกาใต้ แอฟริกา อินเดีย ตะวันออกกลาง และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แบบบ้านเรา สังเกตว่าคุณรู้สึกหนาวสั่นไหม รวมถึงมีไข้และเหงื่อโทรมหรือเปล่า ถ้าเป็นจะเป็นอยู่ประมาณ 6 - 10 ชั่วโมง พอหายก็อาจเป็นซ้ำได้เรื่อยๆ
- เยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis) : มักระบาดในบริเวณที่คนอยู่หนาแน่น ถ้าคุณไปในที่ที่ว่า ก็เท่ากับสุ่มเสี่ยง ให้ลองวัดไข้ และเช็คร่างกายว่าคอแข็งหรือปวด/ขัดๆ ตอนหันหน้าหรือเปล่า จะมีอาการปวดหัวรุนแรงและอ่อนเพลีย/สับสนมึนงงร่วมด้วย บางทีก็มีผื่นกับตุ่มเล็กๆ สีแดง น้ำตาล หรือม่วง ที่อาจลามกลายเป็นรอยด่างขนาดใหญ่ กระทั่งแผลพุพอง ปกติผื่นจะขึ้นตามตัว ขา ฝ่ามือ และฝ่าเท้า
- ไข้รูมาติก (Rheumatic fever) : มักเกิดหลังติดเชื้อสเตรปโตค็อกคัส เช่น คออักเสบ (strep throat) ไม่ได้เกิดจากยุงกัด มักพบในเด็กอายุ 5 - 15 ปี เด็กจะมีอาการปวดข้อหลายจุดแบบทยอยปวด (ข้อแรกดีขึ้นก็ปวดข้ออื่นต่อ) และไข้ขึ้นเหมือนชิคุนกุนยา แต่จะต่างกันตรงที่ไข้รูมาติกเด็กจะมีอาการเคลื่อนไหวหรือกระตุกแบบควบคุมและคาดเดาไม่ได้ (chorea) มีตุ่มเล็กๆ ที่ไม่เจ็บใต้ผิวหนัง และผื่นขึ้น ผื่นจะเป็นแบบราบหรือนูนขึ้นมาเล็กน้อย ขอบไม่เรียบ (erythema marginatum) และดูเป็นปื้นหนาหรือเป็นวงขอบชมพูเข้ม ด้านในจะสีอ่อนลง [15] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
โฆษณา
-
เมื่อไหร่ควรไปหาหมอ. คุณหมอจะตรวจเลือดหาเชื้อไวรัสชิคุนกุนยา และโรคอื่นๆ ที่มียุงเป็นพาหะ ถ้ามีอาการต่อไปนี้ ให้รีบไปตรวจร่างกายกับคุณหมอ [16] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- เป็นไข้นานเกิน 5 วัน หรือไข้สูงกว่า 39°C (103°F)
- วิงเวียน (เพราะความผิดปกติทางระบบประสาท หรือขาดน้ำ)
- นิ้วมือนิ้วเท้าเย็น (โรค raynaud's)
- เลือดออกในปากหรือใต้ผิวหนัง (อาจเป็นไข้เลือดออก)
- มีผื่น
- ปวดข้อ ข้อแดง ยึด หรือบวม
- ฉี่น้อย (อาจจะเพราะขาดน้ำ แบบนี้อันตรายต่อไต)
-
เข้าใจการตรวจเลือดหาชิคุนกุนยา. คุณหมอจะส่งตัวอย่างเลือดไปตรวจที่แล็บ ซึ่งจะมีการทดสอบหลายๆ อย่าง วิธี ELISA (enzyme linked immunoassay) ใช้หาแอนติบอดีต้านไวรัสโดยเฉพาะ ปกติแอนติบอดีนี้จะถูกสร้างปลายอาทิตย์แรกที่ติดเชื้อ และแข็งแรงที่สุดช่วง 3 อาทิตย์ และอยู่ได้ 2 เดือน ถ้าผลเป็นลบ คุณหมออาจขอตรวจเลือดซ้ำว่าแอนติบอดีนี้เพิ่มขึ้นหรือไม่ [17] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ World Health Organization ไปที่แหล่งข้อมูล [18] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Centers for Disease Control and Prevention ไปที่แหล่งข้อมูล
- การเพาะเลี้ยงไวรัส (viral culture) ก็ใช้เช็คการเจริญเติบโตของไวรัสได้ โดยมักทำภายใน 3 วันแรกที่มีอาการ เป็นช่วงที่ไวรัสเติบโตอย่างรวดเร็ว [19] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ World Health Organization ไปที่แหล่งข้อมูล [20] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Centers for Disease Control and Prevention ไปที่แหล่งข้อมูล
- วิธี RT-PCR (reverse transcriptase polymerase chain reaction) จะใช้โปรตีนที่สร้างยีนส์ไวรัสได้ มาเลียนแบบยีนส์ของชิคุนกุนยา ถ้าเป็นไวรัสชิคุนกุนยาจริง ผลในแล็บจะออกมาว่ายีนส์ชิคุนกุนยามีมากกว่าปกติในกราฟที่สร้างด้วยคอมพิวเตอร์ [21] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ World Health Organization ไปที่แหล่งข้อมูล [22] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Centers for Disease Control and Prevention ไปที่แหล่งข้อมูล
-
พักผ่อนเยอะๆ. ตอนนี้ยังไม่มียาหรือวิธีรักษาไวรัสชิคุนกุนยาโดยเฉพาะหรือที่รับรองผลได้ และไม่มีวัคซีนป้องกันชิคุนกุนยา เพราะฉะนั้นมักมุ่งเน้นบรรเทาอาการ องค์การอนามัยโลก (World Health Organization หรือ WHO) แนะนำให้ดูแลตัวเองอยู่ที่บ้านด้วยการพักผ่อนเยอะๆ จะช่วยบรรเทาอาการและให้เวลาร่างกายได้ฟื้นตัว ให้พักผ่อนในสภาพแวดล้อมที่ไม่ชื้นหรือร้อนเกินไป เพราะจะทำให้ปวดข้อกว่าเดิม [23] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- ใช้เจลแพ็คประคบแก้ปวดลดอักเสบ จะใช้ถุงผักแช่แข็ง เนื้อแช่แข็ง หรือน้ำแข็ง/ถุงน้ำแข็งแทนก็ได้ แต่ไม่ว่าจะใช้อะไร ให้ห่อผ้าขนหนูก่อนแล้วค่อยเอามาประคบบริเวณที่ปวด ห้ามประคบที่ผิวโดยตรงแบบไม่ห่อผ้าก่อนเด็ดขาด เพราะจะอันตรายต่อเนื้อเยื่อ
-
กินยาแก้ปวด. ถ้าคุณมีไข้และปวดข้อ ให้กินยาพาราเซตามอล หรือ acetaminophen โดยกิน 1 เม็ด (เม็ดละ 500 มก.) แล้วดื่มน้ำตาม แบบนี้ไม่เกิน 4 ครั้งต่อวัน สำคัญมากว่าต้องดื่มน้ำเยอะๆ ตลอดวัน เพราะมีไข้แล้วร่างกายอาจขาดน้ำได้ รวมถึงเกลือแร่ไม่สมดุล ต้องดื่มน้ำอย่างน้อย 2 ลิตรต่อวัน เติมเกลือผสมไปด้วย (แทน electrolyte sodium)
- ถ้ามีปัญหาโรคไตหรือตับอยู่แล้ว ให้ปรึกษาคุณหมอก่อนกินยาพาราเซตามอล/acetaminophen ถ้าคนป่วยคือลูก ให้ปรึกษาหมอเด็กหรือเภสัชกรเรื่องปริมาณยาที่เหมาะสม
- อย่ากินยาแอสไพรินหรือยากลุ่ม NSAIDS (ยาแก้อักเสบชนิดไม่ใช่สเตียรอยด์) ตัวอื่นๆ เช่น ไอบูโพรเฟน นาพรอกเซน และอื่นๆ เพราะชิคุนกุนยาจะคล้ายกับโรคอื่นที่มียุงเป็นพาหะมาก เช่น ไข้เลือดออก ถ้ากินผิดจะทำให้เลือดออกไม่หยุด ยาแอสไพรินกับยากลุ่ม NSAIDS จะไปเจือจางเลือด ทำให้ยิ่งตกเลือด เวลาตรวจวินิจฉัย คุณหมอเลยต้องฟันธงก่อนเสมอว่าคุณไม่ได้เป็นไข้เลือดออก คุณหมออาจแนะนำให้กินยากลุ่ม NSAIDS เพื่อบรรเทาอาการปวดข้อได้ ถ้าเช็คแล้วไม่เป็นไข้เลือดออก
- ถ้าปวดข้อจนทนไม่ไหว หรือกินยา NSAIDS ตามที่หมอสั่งแล้วก็ไม่ดีขึ้น คุณหมออาจจ่ายยา hydroxychloroquine 200 มก. ให้กินวันละ 1 ครั้ง หรือ chloroquine phosphate 300 มก. วันละ 1 ครั้ง ไม่เกิน 4 อาทิตย์
-
ออกกำลังกาย. ให้ออกกำลังกายเบาๆ จะได้ไม่ไปกระตุ้นให้ปวดกล้ามเนื้อหรือข้อมากยิ่งขึ้น ถ้าเป็นไปได้ให้นัดทำกายภาพกับนักกายภาพบำบัด จะได้เสริมสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อรอบข้อ ช่วยบรรเทาปวดและข้อยึดได้ พยายามออกกำลังกายตอนเช้า เพราะข้อกำลังยึดได้ที่ ท่าออกกำลังกายที่แนะนำก็เช่น
- นั่งบนเก้าอี้ ยืดขาข้างหนึ่งขนานกับพื้น แล้วค้างไว้ 10 วินาที จากนั้นเอาลง ฝ่าเท้าราบไปกับพื้น ต่อมาทำซ้ำอีกข้าง ทำวันละหลายๆ ครั้ง ให้ได้ข้างละ 2 - 3 เซ็ต เซ็ตละ 10 ครั้ง
- ยืนเท้าชิด เขย่งปลายเท้า ยกส้นเท้าขึ้นลง ซ้ำๆ
- หันไปด้านข้าง ยกขาข้างหนึ่งขึ้นสักวินาทีแล้ววางบนขาอีกข้าง ทำซ้ำ 10 ครั้ง จากนั้นหันไปอีกด้าน แล้วสลับขาทำซ้ำแบบเดิม ให้ทำข้างละ 10 ครั้ง วันละหลายๆ เซ็ต
- จะออกกำลังกายแบบแอโรบิคเบาๆ ก็ได้ แต่ห้ามออกแรงเยอะหรือรวดเร็ว และห้ามเล่นเวท
-
ทาครีมหรือน้ำมันบรรเทาอาการระคายผิว. ตัวคุณอาจจะแห้งแตก เป็นเกล็ด (xerosis) หรือมีผื่นคัน (morbilliform rash) ซึ่งก็ไม่ต้องรักษาแต่อย่างใด แต่คอยดูแลแก้คันและคืนความชุ่มชื้นให้ผิวกลับมาสภาพดีตามธรรมชาติ ให้ทาน้ำมันแร่ (mineral oil) ครีมมอยส์เจอไรเซอร์ หรือโลชั่นคาลาไมน์ก็ได้ [24] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67. ถ้ามีผื่นคันให้กินยาแก้แพ้ เช่น diphenhydramine ตามคำแนะนำที่ฉลาก จะช่วยให้เซลล์ก่อการอักเสบลดการหลั่งโปรตีนที่ทำให้คัน
- เวลากินยาแก้แพ้ต้องระวัง เพราะทำให้ง่วงซึมได้ กินแล้วห้ามขับรถหรือใช้เครื่องจักร
- แช่น้ำอุ่นผสม colloidal oatmeal หรือข้าวโอ๊ตบดเป็นผงละเอียด ก็ช่วยบรรเทาอาการระคายผิวได้
- ถ้าผิวด่าง มีจุดสีเข้มขึ้นไม่ยอมหาย ให้ลองใช้ผลิตภัณฑ์ที่มี hydroquinone จะช่วยให้จุดด่างดำจางลงหรือขาวขึ้นได้ [25] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67.
- เดี๋ยวนี้มีน้ำยาและครีมช่วยบรรเทาอาการระคายผิวเยอะแยะ แต่ก็ควรปรึกษาคุณหมอก่อน ว่าเหมาะสมกับคุณไหม
-
ลองใช้สมุนไพร. เขาว่าถ้าใช้สมุนไพรร่วมกับพืชชนิดต่างๆ แล้วช่วยบรรเทาอาการของโรคชิคุนกุนยาได้ ถึงส่วนใหญ่จะหาซื้อได้เองตามร้านขายยา แต่ก็ควรปรึกษาคุณหมอก่อนเริ่มใช้สมุนไพรหรืออาหารเสริมสมุนไพรต่างๆ เช่น [26] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- Eupatorium perfoliatum 200C: เป็นยาโฮมีโอพาธีย์ที่คนนิยมใช้บรรเทาอาการของโรคชิคุนกุนยากันมากที่สุด เป็นสารสกัดจากพืชที่ควรใช้ตอนมีอาการ จะช่วยบรรเทาอาการต่างๆ และอาการปวดข้อได้ วิธีใช้คือให้กิน 6 หยดแบบเข้มข้น ติดต่อกัน 1 เดือน ตอนที่มีอาการ
- Echinacea: เป็นสารสกัดจากดอกไม้ ใช้บรรเทาอาการของโรคชิคุนกุนยา โดยช่วยเพิ่มประสิทธิภาพให้ระบบภูมิคุ้มกัน ให้กิน 40 หยดต่อวัน โดยแบ่งกินให้ได้ 3 ครั้งต่อวัน
โฆษณา
-
ระวังโรคแทรกซ้อนเกี่ยวกับหัวใจ. ต้องระวังโรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ (arrhythmias) ให้ดี เพราะอาจเป็นอันตรายถึงตายได้ [27] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mendoza I. et al. ChIkungunya Myocarditis: An emergIng threAt to AmerIcA. American College of Cardiology-Heart Failure and Cardiomyopathies - Presentation Number: 1184-222. March 17, 2015 Volume 65, Issue 10S วิธีจับชีพจรง่ายๆ คือเอาปลายนิ้วชี้กับนิ้วกลางกดข้อมือต่ำจากนิ้วโป้งลงมา ถ้าเจอชีพจร นั่นคือหลอดเลือดแดงเรเดียล (radial artery) ให้นับว่า 1 นาทีหัวใจเต้นกี่ครั้ง ถ้า 60 - 100 ครั้งถือว่าปกติ และให้สังเกตด้วยว่าหัวใจเต้นเป็นจังหวะสม่ำเสมอไหม ถ้าเต้นหรือหยุดผิดจังหวะ แสดงว่าเป็น arrhythmia บางทีหัวใจจะเต้นถี่ขึ้นมาหรือหยุดเต้นไปบางจังหวะ ในรูปของอาการใจสั่น (palpitations) ถ้ามีอาการหัวใจเต้นผิดจังหวะให้รีบไปหาหมอทันที จะได้ตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (electrocardiogram) โดยติดขั้วไฟฟ้า (electrodes) ที่หน้าอก คอยตรวจจับจังหวะการเต้นของหัวใจ
- ไวรัสชิคุนกุนยาอาจโจมตีเนื้อเยื่อหัวใจจนเกิดการอักเสบ (โรคกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ (myocarditis)) จนหัวใจเต้นผิดจังหวะได้
-
ระวังโรคแทรกซ้อนทางประสาท. เฝ้าระวังไข้ อาการอ่อนเพลีย และสับสนมึนงง เพราะพวกนี้เป็นสัญญาณของโรคไข้สมองอักเสบ (encephalitis) นอกจากนี้ยังทำให้เกิดอาการว่อกแว่ก ไม่อยู่กับเนื้อกับตัว ถ้ารู้ตัวว่าปวดหัวรุนแรง คอแข็ง/ปวดคอ ไวต่อแสง มีไข้ ชักเกร็ง เห็นภาพซ้อน คลื่นไส้ และอาเจียนร่วมด้วย เป็นไปได้ว่าคุณเป็นโรคเยื่อหุ้มสมองกับสมองอักเสบ (meningoencephalitis) เป็นอาการของโรคเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (meningitis) กับโรคไข้สมองอักเสบ (เนื้อเยื่อไขสันหลังที่เชื่อมต่อไปยังสมองเกิดการอักเสบ) รวมกัน [28] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Kalita J, Kumar P, Misra U.K. Stimulus-sensitive myoclonus and cerebellar ataxia following chikungunya meningoencephalitis. A Journal of Infectious Disease. June 2013, Volume 41, Issue 3, pp 727-729.
- ถ้ามีอาการบาดเจ็บที่เส้นประสาท ขึ้นมาจากขาหรือแขน เป็นไปได้ว่าเป็น Guillain Barre syndrome ให้คอยสังเกตร่างกายทั้ง 2 ฝั่ง ว่าความรู้สึก การตอบสนอง และการเคลื่อนไหวช้าลงไหม รวมถึงสังเกตอาการเจ็บปวด เช่น ปวดแปลบ แสบร้อน ชา หรือจี๊ดเหมือนเข็มแทง ถ้าลามขึ้นท่อนบน จะทำให้หายใจไม่สะดวกได้ เพราะเส้นประสาทของกล้ามเนื้อที่ใช้หายใจนั้นบาดเจ็บ [29] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Lebrun G. et al. Guillain-Barré Syndrome after Chikungunya Infection. Journal of Emerging Infectious Diseases. 2009 Mar; 15(3): 495–496.
- ถ้าหายใจลำบากหรือมีอาการที่กล่าวไป ให้รีบไปแผนกฉุกเฉินของโรงพยาบาลทันที [30] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Lebrun G. et al. Guillain-Barré Syndrome after Chikungunya Infection. Journal of Emerging Infectious Diseases. 2009 Mar; 15(3): 495–496.
-
ระวังโรคแทรกซ้อนทางตา. สังเกตว่าปวดตา ตาฉ่ำ หรือตาแดงไหม เพราะเป็นอาการเยื่อบุตาอักเสบ (conjunctivitis) ตาขาวอักเสบ (episcleritis) หรือภาวะม่านตาอักเสบ (uveitis) รวมถึงอาจตาพร่า มองเห็นภาพเบลอ ตาไวต่อแสงได้ (ม่านตาอักเสบ) ถ้ามีอาการตามที่ว่า ต้องไปหาหมอทันที
- ถ้ามีปัญหาเรื่องการมองเห็นตรงกลาง (central vision) หรือสีของสิ่งต่างๆ ที่เห็นอยู่ทุกวันเกิดซีดจางลง แสดงว่าม่านตาและเส้นประสาทอาจอักเสบ (neuroretinitis) [31] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
-
สำรวจผิวหาสัญญาณตับอักเสบ. ลองส่องกระจกดูว่าตัวเหลืองหรือตาขาวออกเหลือง (ดีซ่าน (jaundice)) ไหม เพราะเป็นสัญญาณบอกโรคตับอักเสบ (hepatitis) เป็นแล้วของเสียจากตับ (bilirubin) จะรั่ว ทำให้ผิวกลายเป็นสีเหลืองและคัน ต้องรีบไปหาหมอด่วน
- ถ้าไม่รีบรักษา ตับอักเสบจะรุนแรงจนตับวายได้
-
สังเกตภาวะขาดน้ำ ที่แปลว่าไตกำลังจะวาย. ชิคุนกุนยาทำให้ขาดน้ำ เพราะเลือดไหลเวียนไปเลี้ยงไตไม่เพียงพอจนทำงานผิดปกติ ทำให้ไตวายได้ เพราะงั้นต้องคอยสังเกตว่าตัวเองฉี่มากฉี่น้อย ถ้าฉี่น้อยลงมาก แถมข้น สีเข้ม ให้รีบไปหาหมอด่วน
- คุณหมอหรือแผนกฉุกเฉินจะตรวจฉี่ในแล็บซึ่งบอกผลได้ชัดเจนกว่า รวมถึงเช็คการทำงานของไต และให้น้ำเกลือถ้ามีภาวะขาดน้ำ
-
ป้องกันชิคุนกุนยาระหว่างเดินทางท่องเที่ยว. ให้เช็คแผนที่การระบาดของชิคุนกุนยาในเว็บของศูนย์ควบคุมโรคของประเทศหรือท้องที่นั้นๆ [32] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Centers for Disease Control and Prevention ไปที่แหล่งข้อมูล ถ้าจำเป็นต้องไปยังพื้นที่นั้นจริงๆ ก็ป้องกันโรคได้ด้วยหลายวิธี เช่น [33] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- เดินหรือไปข้างนอกตอนกลางคืน เพราะยุงกัดตลอดเวลา แต่ชิคุนกุนยาจะระบาดหนักช่วงกลางวัน
- ใส่เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว ปกคลุมร่างกายป้องกันยุงให้ได้มากที่สุด พยายามใส่เสื้อผ้าสีอ่อน จะเห็นยุงและแมลงต่างๆ ที่มาเกาะง่ายกว่า
- ตอนกลางคืนให้กางมุ้งนอน แบบนี้ยุงไม่ไต่ไรไม่ตอม
- ใช้ยากันยุงที่มีสาร DEET มากกว่า 20% นอกจากนี้ส่วนผสมอื่นๆ ก็เช่น น้ำมันยูคาลิปตัส Picaridin และ IR3535 ยิ่ง active ingredient (สารออกฤทธิ์) เยอะ ก็ยิ่งออกฤทธิ์นาน
โฆษณา
เคล็ดลับ
- Hydroxychloroquine กับ Chloroquine phosphate คือยาปรับเปลี่ยนการดำเนิน (disease-modifying) ของโรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ (rheumatoid arthritis) ซึ่งก็ใช้กับอาการข้ออักเสบรุนแรงในคนที่เป็นชิคุนกุนยาได้เห็นผลเช่นกัน อาจต้องมีการ์เอกซเรย์ด้วย เพื่อยืนยันการเปลี่ยนแปลงหรือเสียหายของกระดูกอ่อนที่ข้อ [34] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- บางคนก็เชื่อว่าดื่มน้ำมะพร้าวเยอะๆ แล้วช่วยได้ดีเช่นกัน
โฆษณา
คำเตือน
- อย่าใช้ยาแอสไพริน เพราะจะทำให้ตกเลือดในกระเพาะหรือลำไส้ได้ รวมถึงเกิด Reye’s syndrome ในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี ซึ่งอย่างหลังถือว่าอันตรายมาก โดยเฉพาะเคสที่อายุ 4 - 12 ขวบ เพราะสมองกับตับอาจเสียหายรุนแรง ถึงขั้นเสียชีวิตได้เลย
โฆษณา
ข้อมูลอ้างอิง
- ↑ Staples J, Hills S, Powers A. Chikungunya. Chapter 3 Infectious Diseases Related to Travel. CDC. May 2, 2014. http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/chapter-3-infectious-diseases-related-to-travel/chikungunya
- ↑ http://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=2133
- ↑ Chikungunya Virus Clinical Fact Sheet. Armed Forces Pest Management Board. June 20, 2014. http://www.afpmb.org/sites/default/files/contingency/chikungunya/Chikungunya%20Virus%20Fact%20Sheet%20Clinical.pdf
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Staples J, Hills S, Powers A. Chikungunya. Chapter 3 Infectious Diseases Related to Travel. CDC. May 2, 2014. http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/chapter-3-infectious-diseases-related-to-travel/chikungunya
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Information for Healthcare providers. Chikungunya fever. Pan American Health Organization. Jan 2014.
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67.
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Staples J, Breiman R, Powers A. Chikungunya Fever: An Epidemiological Review of a Re-Emerging Infectious Disease. Emerging Infections. 2009:49 (15 September).
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Bouquillard E, Combe B. A report of 21 cases of rheumatoid arthritis following Chikungunya fever. A mean follow-up of two years. Joint, Bone, & Spine Journal. 76 (2009) 654–657.
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- ↑ Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- ↑ Chikungunya Fact Sheet. World Health Organization. May 2015. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs327/en/
- ↑ Chikungunya virus Diagnostic testing. CDC. June 25, 2014. http://www.cdc.gov/chikungunya/hc/diagnostic.html
- ↑ Chikungunya Fact Sheet. World Health Organization. May 2015. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs327/en/
- ↑ Chikungunya virus Diagnostic testing. CDC. June 25, 2014. http://www.cdc.gov/chikungunya/hc/diagnostic.html
- ↑ Chikungunya Fact Sheet. World Health Organization. May 2015. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs327/en/
- ↑ Chikungunya virus Diagnostic testing. CDC. June 25, 2014. http://www.cdc.gov/chikungunya/hc/diagnostic.html
- ↑ Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
- ↑ Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67.
- ↑ Bandyopadhyay D, Ghosh S. MUCOCUTANEOUS MANIFESTATIONS OF CHIKUNGUNYA FEVER. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 64–67.
- ↑ http://www.newsday.co.tt/features/0,203399.html
- ↑ Mendoza I. et al. ChIkungunya Myocarditis: An emergIng threAt to AmerIcA. American College of Cardiology-Heart Failure and Cardiomyopathies - Presentation Number: 1184-222. March 17, 2015 Volume 65, Issue 10S
- ↑ Kalita J, Kumar P, Misra U.K. Stimulus-sensitive myoclonus and cerebellar ataxia following chikungunya meningoencephalitis. A Journal of Infectious Disease. June 2013, Volume 41, Issue 3, pp 727-729.
- ↑ Lebrun G. et al. Guillain-Barré Syndrome after Chikungunya Infection. Journal of Emerging Infectious Diseases. 2009 Mar; 15(3): 495–496.
- ↑ Lebrun G. et al. Guillain-Barré Syndrome after Chikungunya Infection. Journal of Emerging Infectious Diseases. 2009 Mar; 15(3): 495–496.
- ↑ Mohan A. et al. EPIDEMIOLOGY, CLINICAL MANIFESTATIONS, AND DIAGNOSIS OF CHIKUNGUNYA FEVER: LESSONS LEARNED FROM THE RE-EMERGING EPIDEMIC. Indian Journal of Dermatology. 2010 Jan-Mar; 55(1): 54–63.
- ↑ http://www.cdc.gov/chikungunya/geo/index.html
- ↑ Nasci R, Gutierrez E, Wirtz R, Brogdon W. Protection against Mosquitoes, Ticks, & Other Insects & Arthropods. Chapter 2 Pre Travel Consultation. CDC. http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/chapter-2-the-pre-travel-consultation/protection-against-mosquitoes-ticks-and-other-insects-and-arthropods
- ↑ Guidelines on clinical management of chikungunya fever. World Health Organization. October 2008.
เกี่ยวกับวิกิฮาวนี้
มีการเข้าถึงหน้านี้ 71,727 ครั้ง
โฆษณา
