ดาวน์โหลดบทความ
ดาวน์โหลดบทความ
เกล็ดเลือด (platelet) เป็นชิ้นส่วนเล็กๆ ของเซลล์ที่ทำให้เลือดแข็งตัว เลยจำเป็นต่อร่างกายเพราะช่วยป้องกันไม่ให้เลือดไหลไม่หยุด ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (low platelet count หรือ thrombocytopenia) เกิดได้ด้วยหลายสาเหตุ ตั้งแต่การทำคีโม ตั้งครรภ์ แพ้อาหาร ไปจนถึงไข้เลือดออก ต้องปล่อยเป็นหน้าที่ของแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ที่จะวินิจฉัยและทำการรักษาต่อไป แต่คุณก็สามารถดูแลตัวเองและเพิ่มจำนวนเกล็ดเลือดด้วยวิธีธรรมชาติควบคู่ไปได้ด้วย
ขั้นตอน
-
กินอาหารดีมีประโยชน์ ที่สดใหม่และหลากหลาย. ปกติข้อมูลอาหารที่อ้างว่าช่วยเพิ่มเกล็ดเลือดได้นั้นก็แตกต่างกันไปตามแหล่งที่มา มีคล้ายกันบ้าง ต่างกันบ้าง แต่แนวคิดหนึ่งที่มักจะพบ คือแนะนำให้กินอาหารดีมีประโยชน์ต่อร่างกายโดยรวม
- ใครๆ ก็คงเคยได้ยิน ว่าให้กินผักผลไม้เยอะๆ เน้นโปรตีนไขมันต่ำ และธัญพืชเต็มเมล็ด ส่วนที่ควรลดละเลิกคือแป้งและน้ำตาลขัดสี รวมถึงไขมันทรานส์ ไขมันอิ่มตัว และอาหารแปรรูป
- ให้กินแบบ “น้อยแต่มาก” คือไม่ต้องกินเยอะก็ได้สารอาหารสำคัญเพียงพอ ให้เน้นอาหารที่เปี่ยมคุณค่า เช่น ผักสด อย่าเลือกอาหารที่กินอิ่มแต่ไม่ค่อยมีประโยชน์ เช่น คุกกี้ทั้งห่อ [1] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง สรุปคือให้เลือกอาหารการกินที่แน่ใจได้ว่ามีคุณค่าและสารอาหารครบถ้วนตามที่ร่างกายต้องการ
- กินกีวี่ เพราะช่วยเพิ่มเกล็ดเลือดอย่างรวดเร็ว
-
เน้นสารอาหารสำคัญ. สารอาหารสำคัญที่ช่วยเพิ่มเกล็ดเลือดก็เป็นอีกเรื่องที่ข้อมูลแต่ละแหล่งไม่ตรงกัน แนะนำให้ปรึกษาคุณหมอประจำตัวเพื่อหาวิธีรักษาที่เหมาะสม สารอาหารทั่วไปที่มีคุณค่า ดีต่อร่างกายคนทุกเพศทุกวัย ไม่จำเป็นว่าต้องเป็นคนที่ต้องการเพิ่มเกล็ดเลือด ก็เช่น
- วิตามินเคช่วยเรื่องการแข็งตัวของเลือด ทั้งยังมีสรรพคุณต้านการอักเสบ (บางทีเกล็ดเลือดก็ถูกทำลายระหว่างเกิดการอักเสบ) วิตามินเคพบมากในผักใบเขียว เช่น เคล คะน้าฝรั่ง ปวยเล้ง บร็อคโคลี และสาหร่าย ถ้าจะปรุงอาหารต้องผ่านความร้อนน้อยที่สุด เพื่อคงสารอาหารไว้ นอกจากนี้ไข่และตับก็เป็นแหล่งวิตามินเคชั้นดีเช่นกัน
- โฟเลต (Folate หรือวิตามินบี 9) จำเป็นต่อการแบ่งเซลล์ (อย่างที่บอกว่าเกล็ดเลือดก็เป็นส่วนหนึ่งของเซลล์) ถ้าโฟเลตต่ำก็ทำให้เกล็ดเลือดต่ำได้เช่นกัน แนะนำให้กินอาหารที่อุดมโฟเลต เช่น แอสพารากัส (หน่อไม้ฝรั่ง) ส้ม ปวยเล้ง และซีเรียล (โฮลเกรน น้ำตาลน้อย) แบบเพิ่มวิตามินและแร่ธาตุ วิตามินเสริมก็อาจจะจำเป็นอยู่บ้าง อันนี้แล้วแต่คุณหมอแนะนำ
- กรดไขมันโอเมก้า-3 ดีแต่ต้องระวังปริมาณที่ได้รับ ปกติช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน และมีสรรพคุณต้านการอักเสบ พบมากในปลา สาหร่าย วอลนัท น้ำมันแฟล็กซีด และไข่แบบเสริมวิตามินและแร่ธาตุ [2] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Michigan Medicine ไปที่แหล่งข้อมูล คนที่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงเป็นโรคหัวใจและหลอดเลือด ถ้าเพิ่มโอเมก้า-3 แล้วจะดีต่อร่างกาย แต่ข้อเสียคือกรดไขมันโอเมก้า-3 จะไปยับยั้งการสร้างเกล็ดเลือด ทำให้เกล็ดเลือดทำงานได้น้อยลง เพราะงั้นถ้าใครมีภาวะเกล็ดเลือดต่ำ จะไม่แนะนำให้บริโภคกรดไขมันโอเมก้า-3 มากนัก
-
งดอาหารที่ไม่มีประโยชน์. อาหารแคลอรี่สูงแต่คุณค่าทางอาหารต่ำ เช่น เมล็ดพืชขัดสี (ในขนมปังขาว) และน้ำตาลขัดสี (ในเค้ก คุกกี้ และอื่นๆ) พวกนี้แทบไม่มีประโยชน์ต่อร่างกาย บางทีก็ยิ่งไปกระตุ้นการอักเสบด้วยซ้ำ [3] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- ถ้าดื่มแอลกอฮอล์เยอะๆ จะเป็นอันตรายต่อไขกระดูก แถมลดการสร้างเกล็ดเลือด [4] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล เพราะงั้นจะดีกว่าถ้าลดละเลิกแอลกอฮอล์ได้ โดยเฉพาะคนอยากเพิ่มจำนวนเกล็ดเลือด
- อาการไวต่อกลูเตนหรือแพ้กลูเตน (celiac disease) เป็นลักษณะโรคแพ้ภูมิตัวเอง (autoimmune disorder) อาจทำให้จำนวนเกล็ดเลือดลดลง ควรเข้ารับการตรวจวินิจฉัยโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ถ้าพบว่าเป็นโรคที่ว่าจะได้รีบตัดกลูเตนออกจากอาหารประจำวัน [5] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
-
หมั่นออกกำลังกายอย่างระวัง. การออกกำลังกายแบบคาร์ดิโอ เช่น เดิน ว่ายน้ำ และฝึกกล้ามเนื้อ (strength training) ช่วยให้เลือดสูบฉีดไหลเวียนไปทั่วร่างกาย ดีต่อระบบภูมิคุ้มกัน เป็นประโยชน์ต่อคนที่เกล็ดเลือดต่ำ
- ต้องออกกำลังกายอย่างระมัดระวัง ใช้ท่าทางและเทคนิคที่ถูกต้อง โดยเฉพาะคนที่มีภาวะเกล็ดเลือดต่ำ เพราะจะเหนื่อยง่ายกว่าปกติ ยิ่งเหนื่อยล้าก็ยิ่งบาดเจ็บง่ายขึ้นเท่านั้น
- อย่าทำอะไรที่เสี่ยงทำให้เลือดออก ไม่ใช่แค่เลือดไหลออกมา แต่รวมถึงเลือดออกภายในด้วย (พวกช้ำ เลือดคั่ง) [6] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล เพราะพอเกล็ดเลือดต่ำ เลือดไหลแล้วจะแข็งตัวช้ากว่าปกติ
- ถ้าจะเล่นกีฬาหนักๆ ประมาณว่าบาสหรือสเก็ต ยิ่งต้องระวัง แต่ถ้าเปลี่ยนไปเล่นอย่างอื่นได้จะดีกว่า พยายามระวังตัวอย่าให้มีแผลถลอกปอกเปิก กระทั่งรอยช้ำ เวลาเดินเหินไปมาให้ใส่รองเท้าที่กระชับ ยึดเกาะดี เสื้อผ้าพอดีตัว ไม่คับไม่หลวม ที่สำคัญคือหนาหน่อยหรือใส่ซ้อนกันเพิ่มการป้องกัน จะทำอะไรต้องมีสติอยู่เสมอ
- ปรึกษาคุณหมอเรื่องเสี่ยงจะเลือดไหลแล้วหยุดช้าหรือไม่หยุด ว่าแนะนำยาตัวไหนที่ช่วยลดความเสี่ยง เช่น แอสไพริน และยาแก้ปวดอื่นๆ ที่หาซื้อได้เองตามร้านขายยา [7] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
-
นอนหลับพักผ่อนให้เพียงพอ. ถ้าเป็นผู้ใหญ่ทั่วไป ทั้งที่เกล็ดเลือดมากและน้อย แนะนำให้นอน 7 - 9 ชั่วโมงต่อวัน แต่คนที่อยากเพิ่มจำนวนเกล็ดเลือดยิ่งต้องพักผ่อนให้มากๆ ร่างกายจะได้ฟื้นฟู
- จะเหนื่อยง่ายหน่อยถ้าเกล็ดเลือดคุณน้อย เพราะงั้นต้องจัดสรรให้ดีระหว่างเวลาพักผ่อนกับออกกำลังกาย (อย่างระมัดระวัง) ปรึกษาคุณหมอจะดีที่สุด
-
อย่าขาดน้ำ. ไม่ว่าใครก็ต้องดื่มน้ำให้เพียงพอ แต่คนส่วนใหญ่ไม่ค่อยให้ความสำคัญกับเรื่องนี้เท่าไหร่ ถ้าดื่มน้ำมากพอ ระบบต่างๆ ของร่างกายจะทำงานได้ดีมีประสิทธิภาพกว่า โดยเฉพาะช่วยเรื่องการสร้างเกล็ดเลือด
- ผู้ใหญ่ทั่วไปควรดื่มน้ำ 2 - 3 ลิตรต่อวัน เพราะงั้นที่คนชอบบอกว่าให้ดื่มน้ำวันละ 8 แก้ว (8 ออนซ์) ก็ถือว่าถูกแล้ว [8] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- บางคนก็แนะนำให้ดื่มน้ำอุ่นหรือค่อนไปทางร้อนเพื่อเพิ่มเกล็ดเลือด เพราะน้ำเย็นจะไปชะลอกระบวนการย่อยอาหาร ทำให้ร่างกายดูดซึมสารอาหารช้าตามไปด้วย [9] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง เพราะงั้นขอแค่น้ำไม่ร้อนจนลวกปาก จะลองดื่มดูก็ไม่เห็นว่าเสียหายอะไร
-
มองโลกในแง่ดี. ถือเป็นคำแนะนำอันดีสำหรับคนที่กำลังมีปัญหาสุขภาพ หรือในที่นี้ก็คือเกล็ดเลือดต่ำ [10] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- อาจจะไม่มีหลักฐานหรือข้อพิสูจน์ให้เห็นชัดเจนถึงประโยชน์ของการมองโลกในแง่ดี แต่เป็นอีกคำแนะนำที่ลองทำดูก็ไม่เสียหายอะไร
โฆษณา
-
รู้จักเกล็ดเลือด. เวลาโกนหนวดพลาด โดนมีดบาด หรือเลือดกำเดาไหลแล้วเลือดหยุดในที่สุด นั่นแหละเป็นเพราะเกล็ดเลือดกำลังทำหน้าที่ เกล็ดเลือดเป็นเซลล์ในกระแสเลือดที่จะจับตัวเป็นก้อน ช่วยอุดไม่ให้เลือดไหลออกไปนอกร่างกาย [11] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- แต่ละเกล็ดเลือดจะอยู่ในกระแสเลือดได้แค่ประมาณ 10 วัน เลยต้องมีการสร้างใหม่ทดแทนเรื่อยๆ ปกติคนทั่วไปที่มีสุขภาพแข็งแรงจะมีเกล็ดเลือดอยู่ที่ 150,000 - 450,000 เกล็ดต่อเลือด 1 ไมโครลิตร
- ถ้าคุณได้ยินว่าตัวเองมีเกล็ดเลือด 150 ก็แปลว่าเท่ากับ 150,000 ต่อเลือด 1 ไมโครลิตรนั่นเอง
-
รู้สภาพร่างกายตัวเอง. มีหลายปัจจัยทำคุณเกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำ (thrombocytopenia) ได้ หรือก็คือเกล็ดเลือดต่ำกว่า 150
- มักพบในคนที่มีปัญหาด้านภูมิคุ้มกัน (เกล็ดเลือดเลยถูกทำลายอย่างผิดๆ) เป็นมะเร็งเม็ดเลือดขาวหรือลูคีเมีย (เพราะเกล็ดเลือดมาจากไขกระดูก) กำลังอยู่ในช่วงให้คีโม (เกล็ดเลือดถูกทำลายไปโดยปริยาย) อยู่ในช่วงตั้งครรภ์ (ร่างกายทำงานหนักกว่าปกติจนเกล็ดเลือดต่ำลง) รวมถึงอีกหลายๆ สาเหตุ [12] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- อาการของคนมีภาวะเกล็ดเลือดต่ำก็เช่น อ่อนเพลีย ช้ำง่าย เลือดไหลไม่หยุด เลือดกำเดาไหล เลือดออกตามไรฟัน มีเลือดในฉี่หรืออึ รวมถึงมีผื่นสีแดงออกม่วงเท่าหัวเข็มตามน่องและเท้า [13] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- ถ้าคุณมีอาการอย่างที่ว่ามา ให้รีบหาหมอเพื่อตรวจร่างกายหาจำนวนเกล็ดเลือดต่อไป
-
ปรึกษาคุณหมอ. ถ้าตกลงคุณเกล็ดเลือดต่ำจริง แต่ยังหาสาเหตุที่แน่ชัดไม่ได้ ก็ต้องตรวจร่างกายเพิ่มเติมให้ละเอียดยิ่งขึ้น (เช่น ม้ามผิดปกติเลยกรองเกล็ดเลือดออกจากกระแสเลือดมากผิดปกติ)
- ปกติคุณหมอจะวินิจฉัยสาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะเกล็ดเลือดต่ำได้ และบางทีวิธีรักษาที่ดีที่สุดก็คือรอดูอาการต่อไปจนกว่าจะหายเอง (โดยเฉพาะในคนท้อง) ถ้าสงสัยหรือไม่สบายใจตรงไหนก็ปรึกษาคุณหมอเลย [14] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- ปรึกษาคุณหมอเรื่องรักษาภาวะเกล็ดเลือดต่ำด้วยวิธีทางเลือกหรือวิธีธรรมชาติ โดยเน้นเพิ่มหรืออย่างน้อยก็ปรับสมดุลของจำนวนเกล็ดเลือด เรื่องนี้สำคัญเพราะต่างคนก็ต่างเคสต่างอาการกันไป ต้องเลือกวิธีรักษาดูแลตัวเองให้เหมาะสม
- ย้ำอีกทีว่าอย่าเริ่มทำอะไรเพื่อเพิ่มเกล็ดเลือดเองโดยไม่ปรึกษาคุณหมอ
-
ยอมรักษาทางการแพทย์. เป็นสิทธิ์ของคุณที่อยากสรรหาวิธีเพิ่มเกล็ดเลือดตามธรรมชาติ ทดลองได้ไม่ถือว่าผิด แต่ส่วนใหญ่ควรได้รับการรักษาทางการแพทย์ให้เหมาะสมกับอาการและความรุนแรงของภาวะเกล็ดเลือดต่ำ วิธีรักษาทางการแพทย์ก็เช่น [15] X แหล่งข้อมูลที่เชื่อใจได้ Mayo Clinic ไปที่แหล่งข้อมูล
- รักษาโรคที่อาจเป็นต้นเหตุทำคุณเกล็ดเลือดต่ำ เช่น เปลี่ยนจากใช้ heparin หรือยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด ไปใช้ blood thinner หรือยาเจือจางเลือดชนิดอื่นแทน ถ้านั่นเป็นสาเหตุทำคุณเกล็ดเลือดต่ำ สำคัญว่าคุณต้องไม่อยู่ๆ หยุดใช้ยาเจือจางเลือดที่คุณหมอสั่งกลางคัน โดยเฉพาะถ้าเป็นยาสำหรับรักษาโรคหัวใจอยู่
- รับการถ่ายเซลล์เม็ดเลือดแดงหรือเกล็ดเลือด เพื่อเพิ่มเกล็ดเลือดโดยตรง
- ใช้ยา corticosteroid หรือยากดภูมิอื่นๆ ถ้าคุณหมอเห็นสมควร โดยคุณหมอจะแนะนำแนวทางการระวังและปฏิบัติตัวให้คุณเอง เพราะร่างกายจะติดเชื้อง่ายกว่าปกติ
- ผ่าตัดเอาม้ามออก (splenectomy) ถ้าม้ามผิดปกติจนกรองเกล็ดเลือดดีออกไปเสียเฉยๆ
- เปลี่ยนถ่ายน้ำเหลือง (plasma exchange) วิธีนี้มักสงวนไว้ใช้กับเคสที่อาการหนักเข้าขั้นฉุกเฉิน
-
วิธีทางเลือกไม่ปลอดภัยหรือได้ผลเสมอไป. ถ้าลองค้นดูจะเห็นว่ามีเว็บนับไม่ถ้วนของ "ผู้รู้" ต่างๆ ที่แนะนำวิธีเพิ่มเกล็ดเลือดตามธรรมชาติ บางทีก็น่าเชื่อถือซะจนแยกไม่ออกว่าข้อมูลไหนจริงไหนเท็จ ปลอดภัยไม่ปลอดภัย นั่นคือสาเหตุว่าทำไมคุณถึงต้องปรึกษาคุณหมอก่อนเริ่มรักษาด้วยวิธีธรรมชาติเสมอ
- หลายหน่วยงานดังๆ และน่าเชื่อถือยังแย้งกันเองเลย ว่าการดื่มนมเกี่ยวข้องกับการเพิ่มเกล็ดเลือดแค่ไหน จนคนอ่านก็มึน ไม่รู้จะเชื่อและทำตามแนวทางของใครดี [16] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง
- จริงๆ แล้วมีงานวิจัยหรือหลักฐานทางวิทยาศาสตร์น้อยมาก ที่รองรับว่าอาหารไหนช่วยเพิ่มเกล็ดเลือดได้ [17] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง [18] X แหล่งข้อมูลอ้างอิง แต่ที่จริงตามหลักวิทยาศาสตร์ที่สุด ก็เห็นจะเป็นแนวคิดที่ว่าเปลี่ยนอาหารการกินแล้วป้องกันไม่ให้เกล็ดเลือดต่ำไปกว่านี้ได้
- แบบนี้เท่ากับว่าควรรักษาแต่กับคุณหมอต่อไปอย่างเดียวหรือเปล่า? ก็ไม่เชิง เพราะแปลว่าคุณควรศึกษาหาข้อมูลเพิ่มเติม อย่าคิดลมๆ แล้งๆ ว่าจะมียาวิเศษ และปรึกษาคุณหมอเสมอก่อนลงมือทำอะไร
โฆษณา
เคล็ดลับ
- ก่อนจะตัดสินใจใช้วิธีการรักษาไหน ต้องปรึกษาคุณหมอก่อน จะได้ตรวจร่างกายและติดตามผลโดยละเอียด เพราะคุณอาจมีโรคอื่นอยู่ไม่รู้ตัวจนเกิดผลกระทบเมื่อเปลี่ยนอาหารการกินหรือชีวิตประจำวัน ถ้าอาการหนักขึ้นจะได้รักษาทันท่วงที
- ก่อนจะกินยาตัวไหนโดยเฉพาะในปริมาณมาก ต้องศึกษาก่อนว่าเขาวิจัยกันมาแล้วถึงผลลัพธ์อย่างมีมาตรฐาน เช่น ทำ volume blind tests คือครึ่งหนึ่งของกลุ่มตัวอย่างได้รับ placebo หรือยาหลอก ที่สำคัญคือผลการทดลองต้องได้รับการตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารทางการแพทย์ด้วย
โฆษณา
ข้อมูลอ้างอิง
- ↑ https://www.pdsa.org/treatments/complementary/food-as-a-cure.html
- ↑ http://www.med.umich.edu/umim/food-pyramid/fish.html
- ↑ https://www.pdsa.org/treatments/complementary/food-as-a-cure.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ https://www.pdsa.org/treatments/complementary/food-as-a-cure.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/water/art-20044256
- ↑ https://www.pdsa.org/products-a-publications/diet-a-lifestyle-info.html
- ↑ https://www.pdsa.org/treatments/complementary/mind-body-medicine.html
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/definition/con-20027170
- ↑ http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/thrombocytopenia/basics/treatment/con-20027170
- ↑ https://www.pdsa.org/products-a-publications/diet-a-lifestyle-info.html
- ↑ http://www.oncolink.org/experts/article.cfm?id=1870&aid=2857
- ↑ http://www.scmp.com/lifestyle/health/article/1234646/those-low-platelet-count-benefit-healthy-diet
โฆษณา
